مفسر، فقیه و اصولی جهان اسلام دکتور وهبه زحیلی (رحمه الله)

Editorial TeamUpdated: 10/04/2020

دکتور وهبه زحیلی روز شنبه هشتم آگست به عمر 83 سالگی جهان فانی را وداع گفت. دکتور وهبه بن مصطفی الزحیلی یکی از بارزترین دانشمندان اهل سنت و جماعت در زمانه معاصر بوده و عضویت مجمع های فقهی در مکه، جده، هند، امریکا و سودان را داشت. ایشان رئیس دیپارتمنت فقه اسلامی و مذاهب آن در دانشکده شرعیات دانشگاه دمشق و رئیس نهاد بزرگ فرهنگی و نهاد پلانگذاری دانشگاه امارات بوده و مجله شریعت و قانون را در دانشگاه امارات تأسیس نمود.

دکتور زحیلی جایزه برترین شخصیت اسلامی را در محفل استقبال سال هجری که در شهر بوتراجایا مالیزیا در سال 2008 میلادی برگزار شده بود، دریافت کرد.

دکتور وهبه زحیلی سال 1932 در محله دیرعطیه از مربوطات دمشق سوریه چشم به جهان گشود و دورس ابتدای را در محل تولد و لیسه را در دمشق به پایان رساند و دوره لیسانس را در دانشکده شرعیات ازهر مصر ادامه داد و در سال 1956 اجازه تدریس در دانشکده زبان عربی ازهر را نصیب گردید و لیسانس حقوق را از دانشگاه عین شمس مصر دریافت نموده و در سال 1959 به دریافت مدرک ماستری از دانشکده حقوق دانشگاه قاهره و دکتوراه در شریعت اسلامی در سال 1963 نایل گردید.

فعالیت های دکتور زحیلی:
دکتور زحیلی برنامه های دوامدار رادیویی و تلویزیونی و ماهواره ی در دمشق، امارات، کویت و سعودی داشت و هم چنان مصاحبه های در مجلات سوریه، کویت، سعودی، امارات و… از ایشان نشر گردیده است.

به صفت استاد افتخاری و یا به بهانه درس های رمضانی به دانشگاه ها و دانشکده های شرعیات در لیبیا، سودان، قطر، کویت، پاکستان، سعودی، امارات و… درس های را از کتابش ( الفقه الاسلامی و ادلته) و (اصول الفقه الاسلامی) تقدیم نمودند.
رساله های زیاد ماستری و دکتوراه در دانشگاه ها را اشراف داشته و نصاب آموزشی دانشکده شرعیات دمشق و دانشکده فقه و قانون امارات را آماده کرد.

موقف شان نسبت به انقلاب سوریه:‌
دکتور وهبه زحیلی در سال 2013 در گفتگوی با پایگاه خبری ( الشرق الاوسط) از وضعیت نابسامان، کشتار، آوارگی و زندانی شدن مردم سوریه ابرار نگرانی شدید نموده و گفتند: امروز ملت سوریه به دو گروه تقسیم شده اند، عده نظام حاکم را که ستمگر است و دیگران را مورد تعذیب و شکنجه قرار می دهد، تأیید می کنند و مردم دیگری در حالات ناهنجاری قرار داشته و به آوارگی، شکنجه، کشتار و زندانی شدن دچار اند و به موقف راستین شان اصرار دارند.

دکتور زحیلی تأکید داشت که سوریه را ترک نکند و به وظیفه علمی و دینی اش ادامه داده و از دانشمندان و اندیشمندان ملت سوریه تا تحقق آرزوها و آزادی ملت حمایت نماید.

تألیفات دکتور زحیلی:‌
دکتور وهبه زحیلی آثار گرانسنگی از خود به یادگار گذاشته و با نوشتن کتاب های علمی و دانشمندانه اش، به غنامندی کتابخانه های اسلامی افزودند.
در پایان لستی از کتاب های استاد، یاد آوری می گردد:‌
1) آثار الحرب في الفقه الإسلامي ـ مقارنة بين المذاهب الثمانية والقانون الدولي.
2) تخريج وتحقيق أحاديث // تحفة الفقهاء للسمرقندي.
3) تخريج وتحقيق أحاديث وآثار ((جامع العلوم والحكم لابن رجب الحنبلي)) مع التعليق عليها.
4) الوسيط في أصول الفقه الإسلامي.
5) أصول الفقه الإسلامي.
6) الفقه الإسلامي في أسلوبه الجديد.
7) نظرية الضرورة الشرعية، دراسة مقارنة.
8) نظرية الضمان أو (حكم المسؤولية المدنية والجنائية) في الفقه الإسلامي // دراسة مقارنة النصوص الفقهية المختارة // بتقديم وتعليق وتحليل.
9) نظام الإسلام ـ ثلاثة أقسام // نظام العقيدة، نظام الحكم والعلاقات الدولية، مشكلات العالم الإسلامي المعاصر.
10) الفقه الإسلامي على المذهب المالكي.
11) الوجيز في أصول الفقه.
12) العقود المسماة في قانون المعاملات المدنية الإماراتي والقانون المدني الأردني.
13) العلاقات الدولية في الإسلام.
14) العقوبات الشرعية وأسبابها // بالاشتراك مع الدكتور رمضان علي السيد.
15) الأصول العامة لوحدة الدين الحق ((أصول مقارنة الأديان)) مترجم إلى الإنجليزية.
16) جهود تقنين الفقه الإسلامي.
17) عبادة بن الصامت.
18) أسامة بن زيد.
-سعيد بن المسيب.
19) عمر بن عبد العزيز.
20) حقوق الإنسان في الإسلام، بالاشتراك مع آخرين.
21) الضوابط الشرعية للأخذ بأيسر المذاهب.
22) الرخص الشرعية ـ أحكامها وضوابطها.
23) الإسلام دين الجهاد لا العدوان.
24) الاسلام دين الشورى والديمقراطية.
25) القصة القرآنية، هداية وبيان.
26) الفقه الإسلامي وأدلته, ترجم إلى التركية والماليزية والفارسية.
27) التفسير المنير في العقيدة والشريعة والمنهج,حائز على جائزة لأفضل كتاب في العالم الإسلامي للعام 1995.
28) القرآن الكريم: البنية التشريعية والخصائص الحضارية.
29) التفسير الوجيز.
30) الفقه الحنبلي الميسر بأدلته وتطبيقاته المعاصرة.
31) التفسير الوسيط في ثلاثة مجلدات.
32) الذرائع في السياسة الشرعية والفقه الإسلامي، رسالة ماجستير عام 1959م.
33) قواعد الفقه الحنبلي من كتاب ((المغني)) لابن قدامة.
34) تحقيق وتخريج أحاديث وآثار جامع العلوم والحكم لابن رجب.
35) تحقيق وتخريج واختصار كتاب ((الأنوار في شمائل النبي المختار)) للإمام محيي السنة البغوي.
36) تحقيق وتقسيم وخدمة شاملة لكتاب ((طريق الهجرتين وباب السعادتين)) لابن قيم الجوزية.
37) الاستنساخ جدل العلم والدين والأخلاق.
38) تقديم وتحقيق نيل الأوطار للشوكاني.
39) تقديم وتحقيق شرح مسلم للنووي.
40) حق الحرية في العالم.
41) حوار حول تجديد الفقه الإسلامي.
42) الأسرة المسلمة في العالم المعاصر.
43) الإمام الشافعي.
44) الموازنة بين القرآن والسنة في الأحكام
45) المعاملات المالية الحديثة والفتاوى المعاصرة.
46) مدى تأثر الدعوات الإصلاحية بدعوة الشيخ محمد بن عبد الوهاب.