رماتیزم (آرتروز) یا استئوآرتریت
آرتروز یا استئوآرتریت شایع ترین امراض مفاصل است. در این بیماری نرمه استخوان مفصل صدمه دیده و بمرور زمان از بین می‌رود. روماتیزم اضافه تر ممكن است مفاصل بزرگ كه وزن بدن را تحمل می‌كنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات دیده می شود.
چطور بدانیم که شخص به بیماری رماتیزم مبتلا است؟
روماتیزم علایم زیادی دارد اما علامات ذیل شایع ترین و مشخص ترین آنهاست:
- علامت اولی درد در موقع شروع فعالیت پس از استراحت است این به این معنی است که بعضی اوقات وقتی مفصل به مدت طولانی بی حركت مانده باشد و بخواهد فعالیت كند در آن درد احساس می شود. ممکن دیده باشید كه بیماران مبتلا به آرتروز زانو هنگمیه صبح از خواب بیدار می‌شوند به مشکلات راه می روند، ولی پس از مدتی كم كم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی گردد. باید گفت که خشكی مفاصل پس از یك دوره طولانی عدم فعالیت بسیار شایع است، اما به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول میكشد.
- دومین علامت كاهش انعطاف پذیری است؛ ه همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌ت وانند به راحتی مفاصل خود را خم و راست كنند و برای علامت بعدی هم می توان به درد در مفصل اشاره كرد. توصیه می‌شود كسانی كه بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به داکتر مراجعه كنند.
چرا اشخاص به بیماری رماتیزم مبتلا می شوند؟
علت بوجود آمدن این بیماری هنوز به طور واضح شناخته نشده است، ام چند عامل وجود دارد كه می تواند زمینه ساز ابتلا به رماتیزم و ارتروز باشد، یكی سن بالا است كه این بیماری معمولاً در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود.
مورد دوم جنس، چون رماتیزم و ارتروز در خانم ها بیشتر از مردان بروز می‌كند ولی دلیل آن هنوز به درستی مشخص نشده است، مورد بعدی ناهنجاری های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل است. آرتروز در ورزشكاران حرفه‌ای كه بصورت مداوم در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای رماتیزم و ارتروز مهیا می‌كند.
آیا چاقی هم در ابتلا به رماتیزم و ارتروز تأثیر دارد؟
به طور كلی هر قدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ مثل زانوها باید بار و فشار بیشتری را تحمل كنند و در نتیجه خطر ابتلا به رماتیزم و ارتروز در آنها بیشتر می‌شود. چاقی حتی احتمال بروز ارتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد. چاقی خطر ابتلا به رماتیزم و ارتروز را افزایش می‌دهد.
این بیماری چه عوارضی دارد؟
متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با كمك برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را كاهش داده و كیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.حدود یك سوم بیماران مبتلا به رماتیزم و ارتروز ممكن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود كه بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده كند.
روش‌ها برای كاهش درد و مشكل بیمار:
- در موارد بسیار شدید رماتیزم و ارتروز جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود اما قبل از جراحی معمولا روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود كه تا حد امكان كار به جراحی ختم نشود كه یكی از آنها استراحت دادن به مفصل دردناك است. بیمار باید در هر ساعت دست كم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی كند تاحد امكان فعالیت‌های بدنی خود را طوری تنظیم كند كه مفصل مبتلا كمتر فعال باشد.
- روش دیگر ورزش كردن است كه باید حتما با نظارت و اجازه داکتر انجام شود تا مشكل مفصل را تشدید نكند یا باعث بروز درد جدیدی نشود.ورزش‌های سبك و مفرح مثل پیاده‌روی و شنا بیشتر توصیه می‌شوند.با ورزش كردن،عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می‌كند.البته ورزش كردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود و اگر چنین اتفاقی رخ داد فورا ورزش را متوقف كنید. در افرادی كه اضافه وزن دارند كم كردن وزن باید حتما مدنظر قرار گیرد. البته رژیم گرفتن و ورزش كردن برای كاهش وزن باید تحت نظر داکتر انجام شود. برای كاهش درد ناشی از رماتیزم و ارتروز هم می‌توان از كیسه یخ استفاده كرد.
در اغلب موارد پزشك برای بیمار داروهای ضد درد و ضد‌التهاب تجویز می‌كند كه در كاهش درد مفصل مؤثر است. بعضی اوقات برای کاهش التهاب و تورم، داکتران برای شما تذریق کارتیزون را در مفصل بیمار توصیه مینماید که این روش میتواند درد کم ساخته مانع کج شدن مفصل شود.
توصیه به بیماران مبتلا به رماتیزم و ارتروز
مهم ترین نكته برای بیماران مبتلا به رماتیزم و ارتروز به كارگیری روش‌هایی است كه باعث كاهش درد و ناراحتی شان شود.
مثل تمام بیماری های دیگر داشتن یك رژیم غذایی مناسب و سالم مفید خواهد بود. بیمار باید به حد كافی مواد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تامین كند چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن هم ضعیف می‌شود و به تبع آن مقابله با بیماری دشوارتر می‌شود.
اگر داکتر برای شما داروی ضد درد تجویز كرده حتماً به وقت آن را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسكن مصرف كنید درد دیرتر و سخت تر کنترل می‌شود، اما مصرف مرتب و طبق دستور داکتر باعث می‌شود شدت حملات درد كاهش یابد. سعی كنید از مفصل بیمار خود كمتر كار بگیرید.
اگر دست شما مشكل دارد سعی كنید برای برداشتن اجسام از دست سالم خود بیشتر استفاده كنید تا فشار كمتری روی مفصل دردناك وارد شود. بیمارانی كه در مفصل زانو یا ران دچار مشكل هستند بهتر است در صورت صلاح دید داکتر از چوب دست موقع راه رفتن استفاده كنند. سعی كنید بدنتان در هنگام راه رفتن یا نشستن، در وضعیت صحیحی قرار داشته باشد.
