د ږيرې کلول افراط او د رسول الله صلی الله عليه وسلم له لارې سرغړونه ده

الله جل جلاله فرمايي: {من يطع الرسول فقد أطاع الله، ومن تولى فما أرسلناك عليهم حفيظاً} النساء: ٨٠
ژباړه: هر څوک چې د پيغمبر صلی الله عليه وسلم اطاعت وکړي نو يقينا هغه د الله جل جلاله اطاعت وکړ او هر څوک چې (ترې) مخ واړوي نو (هغه د الله جل جلاله د اطاعت څخه مخ واړوه او په تا باندې يې مسؤليت نشته ځکه چې) مونږ خو په دوی باندې ته د ساتونکي په صفت نه يې استولی.

ږيره پرېښودل د رسول الله صلی الله علیه وسلم قولي، فعلي او صفتي سنت دي، نو د هغې خرېيل د نبي کريم صلی الله عليه وسلم له مبارکې لارې سرغړونه ده، او د هغه د سنتو قصدي پرېښودل دي، او رسول کريم په مختلفو ځايونو کې ويلي چې: «څوک زما سنت په قصدي ډول پرېږدي نو له ما څخه نه دی».[متفق عليه]

او همدارنګه يې فرمايلي: (من عمل عملاً ليس عليه أمرنا فهو رد) [رواه مسلم] ژباړه: «څوک چې داسې يو کار وکړي چې زمونږ له کړونو څخه نه وي نو کار یې مردود دی».

په بل ځای کې يې فرمايلي: (ليس منا من عمل بسنة غيرنا) [حسن] ژباړه: «له مونږ نه نه دی هغه څوک چې د نورو په لارو او طريقو عمل کوي»

هغه دوه استازي چې کسرا رسول الله صلی الله علیه وسلم ته را استولي ول، رسول الله صلی الله علیه وسلم ته په داسې حال کې راغلل چې ږيرې يې خرېيلې وې او بريتان يې پريښي او غټ کړي ول، نو رسول مبارک صلی الله علیه وسلم ورته ونه کتل، او ويې ويل: «هلاک شئ! په دې درته چا امر کړی (د ږيرې په خرېيلو)؟» هغو ورته په ځواب کې وويل: چې مونږ ته زمونږ رب (کسرا) په دې امر کړی، نو رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «ما ته خو مې رب د ږيرې په پرېښودو او د برېتانو په کمولو امر کړی» [حسن]

اې ږيره خروونکيه! چې رسول صلی الله علیه وسلم دې څيرې ته له کتلو کرکه وکړي، نو ستا به څه احساس او شعور وي؟! او چې رسول کریم صلی الله علیه وسلم در څخه مخ واړوي او درته ووايي: «هلاک شې!! په دې درته چا امر کړی؟!» نو څه به ورته وايې؟!

د ږيرې پريښودل انساني فطرت دی

الله جل جلاله فرمايي: {فأقم وجهك للدين حنيفاً فطرت الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله} الروم: ٣٠
ژباړه: نو (ای پيغمبره!) خپل مخ دې الهي دين ته ودروه (خپله ټوله توجه ورواړوه) په داسې حال کې چې (د ټولو باطلو اديانو څخه) څنګ کوونکي يې (او ستا امت دې هم همدغسې کار وکړي او دا ځکه چې دا دين) د الله جل جلاله هغه دين دی چې ټول خلک يې په همدغه دين باندې (همدغه دين ته) مستعد پيدا کړي دي. د الله جل جلاله پيدا کولو ته هيڅ بدلون نشته.

د پورتني مبارک آیت معنی دا ده چې: ځان دې برابر کړه، او پر هغه دين چې الله درته له ابراهيمي ملت څخه غوره کړی روان شه، او په دې سره به له هغه انساني فطرت سره چې الله پرې پيدا کړی يې برابر اوسې. او دا فطرت د الله پيژندنه، د هغه يووالی، او ورسره فطرتي لازم صفات دي.

د ام المؤمنين عائشې رضي الله عنها څخه روايت دی چې رسول کريم صلی الله عليه وسلم فرمايلي: «لس شيان فطري دي: د بريتانو کمول، د ږيرې پرېښودل، مسواک وهل، استنشاق کول (پوزې ته اوبه اچول)، د نوکانو اخيستل، د براجمو(۱) مينځل، د تخرګ د ويښتانو ويستل، د نامه نه لاندې د ويښتانو کلول، استنجاء کول» مصعب چې د حديث له راويانو څخه دی وايي: «لسم شی را څخه هېر دی، خو ګومان نه کوم چې بې له مضمضې (خولې ته اوبه اچول) بل څه وي».

فطرتي صفات:

هغه شکل او هيئت ته ويل کيږي کوم چې الله جل جلاله د بندګانو لومړی پيدايښت پرې کړی، او د انسانانو په طبيعت کې د هغه د کولو او هغه ته د مايل کيدو ماده اچولې، او د هغه له ضد او مخالف څخه د کرکې او نفرت احساس پیدا کړی، نو که یو کس دغه صفات پرېږدي او ځان پرې نه برابروي نو د ده شکل به د انسانانو په څير نه وي، نو د مسلمان په څېر خو لا نشي کيدای!

د سليم فطرت خاوند چې د بهرني ما حول د فساد تر اغيزې لاندې نه وي راغلی، هغه هميشه هغه څه بد ګڼي چې د ده د بدن د بدرنګۍ سبب ګرځي، او دغه فطرتي صفات ولو که پرې شريعت هم نه وي نازل شوي خوښوي، دا چې په هغې د پيغمبرانو دينونه راغلي وي او امر پرې شوی وي خو بيخي اړينه ده.

امام سيوطي رحمه الله وايي: «د فطرت تر ټولو ښه معنی چې شوې هغه دا ده چې: فطرت هغه زاړه سنتونه دي کوم چې پيغمبرانو انتخاب کړي، او ټولو شریعتونو پرې اتفاق کړی وي، ګویا هغه طبيعي څيزونه دي چې ټول پرې روزل شوي دي».

————————–
(۱ ) براجم د بُرجمة جمع دی، او برجمة د ګوتې د پوستکي هغې برخې ته ويل کيږي چې د ګوتې د را خلاصولو پر وخت ګونجې کيږي.

د ږيرې کلول د الـٰهي خلقت او پيدايښت بدلون دی

الله تعالی فرمايي: {لا تبديل لخلق الله} الروم: ٣٠
ژباړه: د الله جل جلاله پيدا کولو ته هيڅ بدلون نشته.

د دې مبارک آیت په تفسير کې ويل شوي: دا آيت اخبار دی چې د طلب او غوښتنې معنی په کې پرته ده. مفهوم يې دا دی: (تاسې الهي پيدايښت او هغه شکل او صورت چې تاسې يې پرې پيداکړي یاستئ مه بدلوئ) چې دغه فطرت د الله پېژندنه، دهغه يووالي، او دې پورې نور تړل شوي فطرتي صفات دي.

الله جل جلاله مونږ ته د ابليس لعين څخه خبر راکوي چې هغه وايي: {ولآمرنهم فليغيرن خلق الله} النساء: ١١٩
ژباړه: او خامخا ضرور به په دوی باندې امر وکړم، نو خامخا دوی به خلق الله تغير کړي.

دا مبارک آیت په دې کې صريح نص دی چې څوک الـٰهي خلقت کې داسې بدلون راولي چې شرعې د هغې اجازه نه وي ورکړې(۱)، نو هغه د شيطان پيروي او د الله جل جلاله نافرماني کړې ده.

کېدای شي الله جل جلاله په دې قول کې {وصوركم فأحسن صوركم} د شکل او صورت د ښايسته کولو او پاک ساتلو امر ته اشاره وي، ګويا داسې يې فرمايلي وي چې: (الله تاسې ته ښايسته څېرې او بشپړ هيئت درکړی، نو په داسې څه يې مه بدلوئ چې بدرنګه او بې ډوله شئ) يا يې داسې ويلي وي: (نو تاسې د هغې د ښايسته کېدو ساتنه وکړئ، او د الـٰهي خلقت په بدلولو کې د شيطان پيروي مه کوئ).

همدارنګه رسول کريم صلی الله علیه وسلم فرمايلي: (لعن الله الواشمات، والمستوشمات، والنامصات، والمتنمصات، والمتفلجات للحسن، والمغيرات خلق الله) [متفق عليه] ژباړه: «الله جل جلاله لعنت ويلی پر هغه ښځينه چې خالونه لګوي، او پر هغې چې د خال لګولو غوښتنه کوي، او پر هغې چې د نورو د وريځو ويښتان وباسي، او پر هغې چې د وريځو د ويښتانو د ويستلو غوښتنه کوي، او پر هغې چې د ښايست لپاره د خپلو غاښونو تر منځ جدا والی راولي، او پر هغې چې الـٰهي خلقت کې بدلون او تغيير راولي».
پورتني حديث کې د لعنت علت چې د دې کارونو د حرمت دليل دی، د (الهي خلقت بدلون) ګڼل شوی.

نو د ښايست لپاره د ږيرې خروونکی د الـٰهي خلقت بدلوونکی دی، بلکې له نورو ډېر د دې وعيد لاندې راځي، ځکه ښځينه ته له نارينه څخه د ډېر ښايست اجازه ورکړ شوې ده، او د ږيرې کلول د (نمص) تر چتر لاندې راځي، چې هغه د مخ د ويښتانو یا د وريځو اېستل دي، چې ښځې يې د ډول او ښايست لپاره کوي، نو د سړي په هکله بيخي بد ګڼل کېږي.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱ ) له دې معلوميږي چې هر بدلون د الهي خلقت بدلون نه دی، ځکه داسې بدلونونه شته چې الله يا د الله رسول د هغې اجازه ورکړې، بلکې واجب يا يې مستحب ګرځولي، لکه: د احرام څخه د ځان د حلالولو په وخت کې د سر کلول، د تخرګونو او نامه نه لاندې د ويښتانو لرې کول، د ماشومانو سنتول، د نوکانو اخيستل … او داسې نور

د ږيرې پرېښودل د پيغمبرانو صفت دی

مخکې مو وويل چې فطرت يعنې د پيغمبرانو سنت، الله جل جلاله فرمايي: {وإذ ابتلى إبراهيم ربه بكلمات فأتمهن} البقرة: ١٢٤

ژباړه: او هغه وخت (ياد کړه) چې کله ابراهيم عليه السلام لره خپل رب په څو کلماتو (ارشاداتو) سره امتحان کړ نو ابراهيم عليه السلام دا (ارشادات) پوره کړل (او په امتحان کښې کامياب شو).

له ابن عباس رضي الله عنهما څخه ثابت دي چې هغه د دې آيت په تفسير کې ويلي: «هغه کلمات چې ابراهيم علیه السلام پرې آزمويل شوی هغه دغه فطرتي صفات دي».

د هارون علیه السلام په هکله هم قرآني آيات دا ښيي چې د غټې ږيرې څښتن وو، الله جل جلاله په قرآن کې موسی عليه السلام ته د هارون علیه السلام وينا داسې بيانوي: {قال يبنؤم لا تأخذ بلحيتي ولا برأسي} طه: ٩٤

ژباړه: هارون عليه السلام وويلې چې: ای زما د مور ځويه! زما ږيره او زما (د) سر (ويښتان) مه نيسه.

نو که يې ږيره خرېيلې وه، نو موسی عليه السلام به هغه له ږيرې څنګه نيوه؟!

الله جل جلاله په بل آيت کې وروسته له دې چې د ځينو پيغمبرانو نومونه ذکر کړل، چې له هغوی څخه ابراهيم او هارون علیهما السلام هم دي داسې فرمايي: {أولئك الذين هدى الله فبهداهم اقتده}  الأنعام: ٩٠

ژباړه: دغه (پيغمبران عليهم السلام) هغه کسان دي چې الله جل جلاله (ورته) هدايت کړی و، نو د دوی په هدايت پسې اقتداء وکړه (او د هغوی په څېر با عزمه اوسه).

په پورتني مبارک آيت کې الله جل جلاله خپل پيغمبر صلی الله عليه وسلم ته مخکنيو پيغمبرانو پسې د اقتداء امر کړی، چې دا امر مونږ ته هم شامل دی، ځکه پيشوا ته امر د هغه پيرويانو ته هم امر  دی.

په بل ځای کې الله جل جلاله  فرمايي: {لقد كان لكم في رسول الله أسوة حسنة} الأحزاب: ٢١

ژباړه: (ای مؤمنانو!) يقينا تاسو ته د الله جل جلاله په پيغمبر کې غوره (او ښايسته) اقتداء پرته ده.

د ږيرې پرېښودل د مؤمنانو لار ده

الله جل جلاله فرمايي: {كنتم خير أمة أخرجت للناس} آل عمران: ١١٠

ژباړه: (ای مؤمنانو!) تاسو (داسې) بهتر امت ياست چې د خلکو (د ګټې) له پاره (ميدان ته) راويستلی شوی.

بل ځای کې فرمايي: {واتبع سبيل من أناب إليّ} لقمان: ١٥

ژباړه: ته د هغه چا پيروي وکړه چې مونږ ته رجوع کوي (او تا سمې لارې ته دعوتوي).

رسول کريم صلی الله عليه وسلم فرمايي: (خير الناس قرني, ثم الذين يلونهم, ثم الذين يلونهم) [متفق عليه]

ژباړه: «تر ټولو غوره خلک زما د زمانې والا دي، بيا چې له هغوی وروسته دي، بيا چې له هغوی وروسته دي».

همدارنګه فرمايي: (عليكم بسنتي وسنة الخلفاء الراشدين المهديين من بعدي, عضو عليها بالنواجذ, وإياكم ومحدثات الأمور، فإن كل محدثة بدعة) [صحيح]

ژباړه: «په تاسو زما د سنتو تابعداري، او زما نه وروسته د خلفاء راشدينو د کړنو تابعداري لازمه ده، منګولې پرې خښې کړئ، او له هغه څه نه ځان وساتئ چې په اسلام کې نوي را پيدا شوي، ځکه دا ټول نوي را پيدا شوي څيزونه له بدعاتو څخه دي».

د خلفاې کرامو او نورو صحابه وو او تابعینو به هلکه ثابت دي چې دا ټول د غټو ږيرو څښتنان ول، د ابو بکر رضی الله عنه په هکله راځي چې (د ګڼې ږيرې څښتن وو) د عمر رضی الله عنه په هکله راځي چې (د ډېرې ږيرې څښتن وو) د عثمان رضی الله عنه په هکله راځي چې (د غټې ږيرې څښتن وو) او د علي رضی الله عنه په هکله راځي چې (د پلنې ږيرې څښتن وو، چې د مخ دواړه اړخونه يې پټ کړي وه). نو دغه کسان د ټولو علماوو په اجماع چې د امت بهترین او پوه خلک دي، او له دوی نه په مرتبه کې وروسته نور صحابه او تابعين دي، هغه ريښتني مجاهدين چې د کسرا او قيصر ماڼۍ يې فتحه کړې، او ټول مشرق او مغرب ورته سر ټيټ کړی وو، په دوی ټولو کې ږيره خروونکی نه وو( )، او که د اسلامي تاريخ پاڼې يوه يوه وګورو نو د سپيڅلو امامانو او ريښتينې مشرانو څخه به يو هم پيدا نکړو چې ږيره يې کلوله، بلکې دغې ګمراهۍ هغه وخت مسلمانانو ته سرايت پيداکړ او ځينو مسلمانانو په ځانو عملي کړ چې کله کفارو زمونږ په هېوادونو يرغل وکړ، او له هغوی سره مو اړيکي پيدا شوې، او یا ځينې مسلمانان کفري ملکونو  ته لاړل، او ذهنونه يې هلته کفارو يرغل لاندې کړل، او خپل نيکو اسلافو لار څخه يې سرغړونه وکړه، او د غیر مسلمو لار يې سل پر سله تعقيب کړه، او د يهود او نصاراوو په لارو يې سر شول، او کټ مټ يې له هغوی سره ځانونه یو شان کړل.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

( )  د الله د مؤمنو بندګانو له دعاء څخه دا هم وه (واجعلنا للمتقين إماماً) ځینو علماوو د دې آيت په تفسير کې ويلي دي، «مونږ د مخکينو په لار روان کړه، تر څو د دې جوګه شو چې له مونږ نه وروسته خلک زمونږ په لار روان شي» او د سلفو له يوه څخه هم ثابت نه دي چې ږيره يې کله کړي وي، ځکه دا د هغوی په نزد ناروا ول، او که چيرې دې کې خير وو نو له مونږ نه به هغوی ورمخکې شوي ول، ځکه هغو د خير له صفاتو او کارونو څخه هيڅ نه دې پريښي،  امام ابن حزم رحمه الله په خپل کتاب (مراتب الاجماع) کې وايي: «علماوو اتفاق کړی چې د ټولې ږيرې کلول مثله ده، او ناروا عمل دی» او امام ابن تيمية رحمه الله وايي: «صحيحو احاديثو ته په پام سره د ږيرې کلول حرام دي، او هيچا ندي روا کړي».