پخوا وختونو کې د نړۍ د زياترو سيمو او هيوادونو ترمنځ راشه درشه، کلتوري تبادلې او راکړه ورکړه موجوده وه، خو د نننۍ نړۍ په څېر اسانتياوې يې نه درلودې، ټکنالوژي نه وه، که وه هم پرمختګ یې نه و کړی، د هيوادونو او سيمو ترمنځ ګړندي سړکونه او ریلپټلۍ نه وې غځېدلې، هغه مهال د الوتکو او هوايي کرښو تصور هم نه کېده، یوازې لويې او وړې ځانګړې پلې لارې به تېرې شوې وې، چې یوه له هغو يې د ورېښمو لرغونې لار وه.

د ورېښمو لرغونې لارې د نړۍ په ځانګړې توګه د یادو دريو لویو وچو سيمې او هیوادونه د ژوندي موجود د بدن د مراندو او رګونو په شان سره نښلولي وو.

افغانستان د اسيا او اروپا په ځمکني مرکز کې پروت دی او هغه مهال د ورېښمو لرغونې لارې رڼه ملغلره بلل کېده او د خپل جغرافيايي موقعيت په درلودلو سره يې د دې لارې د ابادۍ او انکشاف او پرمختيا لپاره مهم خدمتونه کړي دي.

د انسانانو په ژوند کې د سهولتونو او اسانتياوو په راپیدا کېدو سره دغې لارې ته شا وګرځول شوه او د وخت په تېرېدو سره مړه شوه، اوس پرې تګ راتګ نه کیږي، خو په هغو هيوادونو کې يې د اثارو څرک لګیږي، چې دغه لار پرې تېره شوې وه، اوس یې یوازې نوم د تاریخ په غېږې کې پروت دی.

اندیښمن ځاځی