د مسلمانانو د خلیفه صفات څه دي؟
مسلمانان د امير يا د اسلامي رياست د امير صفات
د اسلامي رياست مشر به د خپل علم ، عمل ،عدالت ،تقوی او ديانت ،قابليت او صلاحيت له نظره په ټول امت کې ممتاز شخصيت وي ، ځکه اسلامي رياست اصلاً په ځمکه کې د الله تعالی د برحق دين د قيام د پاره يو خليفه او نائب وي چې د دين د قيام د پاره يو رياست دی چې مشر به يې د اسلام عملي نمونه وي .
امام قرطبی رحمه الله د مسلمانانو د امير صفات په ډير تفصيل ذکر کړی دي چې په لاندې ډول بيانيږي :
اول : مسلمان به وي :
لقوله سبحانه وتعالی : لا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ { [آل عمران:28]
ژباړه : (مؤمنان ) پرته له مؤمنانو څخه کافران ، دوستان او واکمنان نه نيسي او هر څوک چې دا (کار) وکړي نو د الله (له دوستۍ ) څخه (ورته ) څه نشته ( خپلې اړېکې يې له الله سره وشلولې ).
او فرمايي : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ (النسآء ۵۹)
ای مؤمنانو د الله او د رسول الله صلی الله عليه وسلم اطاعت وکړئ او د خپلو هغه مشرانو چې ستاسې څخه وي (مسلمان وي ) اطاعت وکړئ .
دوهم : نارينه به وي :
لقوله سبحانه تعالی : الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ (النساء ۳۴ )
ژباړه : نارينه پر ښځو مسلط اداره چيان دي ، له دې امله چې الله د هغو ځينو ته پر ځينو نورو فضيلت ور کړی دی .
رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايي : چې هغه قوم به هيڅکله کاميابه نه شي چا چې ښځه خپله حاکمه وګرځوله (متفق عليه )
د امت د فقهاؤ په دې باندې اتفاق دی چې ښځه د مسلمانانو اميره او خليفه نشي ګرځول کيدای
دريم : عادل او صالح به وي :
په قرآنکريم کې راغلی دي چې ظالم کسان د مسلمانانو د امامت او قيادت وړ نه دي :
لقوله سبحانه و تعالی : وَلاَ تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا (الکهف ۲۸ ) .
ژباړه : د هغه چا اطاعت مه کوه چې مونږ يې زړه د خپل اطاعت څخه غافل کړی دی او د خپل خواهش تابع دی او د هغه کار او طبيعت څخه د حد څخه تجاوز دی .
وَلاَ تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ 151 الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ وَلاَ يُصْلِحُونَ (الشعراء ۱۵۱-۱۵۲ )
ژباړه : تاسې د حد څخه تېرېدونکو خبره مه منئ هغوی چې په ځمکه کې فساد کوي او د اصلاح کار نه کوي .
نو د چا چې اطاعت کول جايز نه وي د هغه مشر جوړول به څنکه جايز وي د فقهاء کرامو په دې باندې اتفاق دی چې فاسق او بد کاره سړی د اسلامي رياست مشر ټاکل روا نه دي .
د دين عالم به وي :
لقوله سبحانه وتعالی : وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ (النساء: 83)
يعنې : خو که هغه رسول او هغو کسانو ته چې د دوی پخپلو منځونو کې د صلاحيت څښتنان دي رسولې وای ، هرو مرو به هغه کسان چې د تحليل قدرت لري له هغې څخه سمه نتيجه واخيستلی شي .
د قيادت او مشری د پاره علم او جسم دواړه ضروري دي :
قال الله تبارک وتعالی : قَالَ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ (البقره ۲۴۷ ) .
ژباړه : الله تعالی پر تاسې هماغه غوره کړي دي او هغه ته يې روحي او جسمي دواړه ډوله پراخ اهليت ورکړی دی .
عالم او غير عالم برابر نه دي :
قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الأَلْبَابِ (الزمر 9 )
ووايه : هغه کسان چې پوهيږي او هغه کسان چې نه پوهيږي سره برابر دي ؟ بې شکه چې پوهان پند اخلي .
په ديني مسائلو باندې پوه کس د الله تعالی خوښ کړی بنده وي :
رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايي : «مَنْ يُرِدِ اللَّهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ وَاللَّهُ يُعْطِي، وَلَنْ تَزَالَ هَذِهِ الأُمَّةُ قَائِمَةً عَلَى أَمْرِ اللَّهِ لا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللَّهِ» (3116 بخاري ) .
چاته چه پاک الله د خير اراده وکړي نو په دين کښي پوهه ور په برخه کړي . ريشتيا ده چه زه يوازی ويشونکی يم ( د علم شريعت ) او پاک الله اصلي ورکونکي دي ، او دا امت به همداسې قايم او استوار وي او د مخالفانو مخالفت به دوی ته ضرر و نه رسوي تر هغه پورې څو قيامت شي .
څلورم : بالغ به وي :
نا بالغ ماشوم د اسلامي رياست چې د ټولې ټولنې د خلکو مسئوليت پر غاړه اخيستل دي ذهناً او جسماً ددې ستر مسئوليت د سر ته رسولو توان نه لري .
په اسلامي شريعت کې ماشومان او نا پوهان د خپل مال د تصرف نه منع شوي دي نو څنګه به هغوی ته د ټول ولس واک او مشري ور سپارل شي ؟
د قرآن مجید مبارک ارشاد دی : وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ قِيَاماً وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُواْ لَهُمْ قَوْلاً مَّعْرُوفًا (النسآء ۵ ) .
ژباړه : او خپل هغه مالونه چې الله تعالی هغه ستاسې د پاره د ژوند د سمبالښت وسيله ګرځولې ده ناپوهانو ته مه سپارئ البته د هغوی د خوراک او اغوستن له پاره يې ورکړئ او هغوی ته سمه لارښوونه وکړئ .
پنځم : عاقل به وي :
ښکاره او واضح ده چې د ذهني لحاظه ناروغ شخص د دومره دروند مسېولت د سر ته رسولو توان نه لري .
شپږم : په جسمي لحاظ روغ سړی :
واضح ده چې په جسمي ډول د کار څخه لوېدلی شخص د دومره لوی بار د پورته کولو توان نه لري .
اوم : غلام به نه وي بلکي آزاد به وي :
هغه به د چا غلام نه وي بلکي د دين د قيام او فرائضو د ادا کولو د پاره به پوره پوره آزاد او خپلواک وي .
آتم : زړه ور او شجاع به وي :
د کمزوري زړه خاوند بزدله کس نه د هيواد دفاع کولای شي ، نه د ظلم مخه نيولای شي او نه هم حدود جايري کولای شي .
نهم : د حکومت په چارو او اسلامي سياست به پوه وي :
هغه کس چې په اسلامي سياست او معاملات پوه نه وي د حکومت له چارو ، سياست او حالاتو بې خبره او غافله وي هيڅکله نظم او امنيت نشي را وستلای (تفسير قرطبی ج ۱ ص ۲۷۰ ) .
