د جرګې رابلونکي:

د لویې جرګې د جوړېدو اړتیا له بېلابېلو عواملو نه را زېږېدلې، کله بهرنی یرغل او تېری، کله کورنۍ شخړې او
جنګونه، کله د قدرت تشه او کله د قانون جوړولو او د نړیوالو او ملي پېښو په وړاندې د تصمیم نیولو له مخې لویه
جرګه راغوښتل کېږي.

د لویې جرګې په را غوښتلو کې ملي تصمیم او اراده اساسي رول لري خو کله چې د بهرني برید په ترڅ کې د هېواد
اداره او واکمني له منځه ځي او د تصمیم مرکز ورانیږي، نو بیا ملي مبارزین له کلیو نه را والړیږي، د تصمیم یو
عاجل مرکز جوړوي او بیا د دې مرکز په وسیله جرګه را غواړي او د هغې د تصمیمونو په رڼا کې مبارزه پرمخ
بیایې. د نړیوالو پېښو پر وړاندې د تصمیم نیونې یا د خلکو د ژوندانه د ښه کولو په غرض د قانون او نظام جوړونې
لپاره جوړېدونکې جرګې واکمن حکومت راغواړي او زمینه ورته برابروي.
مطلب څنګه چې د حاالتو غوښتنه وي له هغې سره سم د لویې جرګې بولندویه مرجع جوړېږي او بیا لویه جرګه
راغواړي.

د جرګې ګډون کوونکي:

رګه کې ګډون کوونکي افراد معموالً د قومونو او خېلونو مشران وي، چې ګډون یې له انفرادیت سره سره د په ج
جمعیت معنی لري یعني دوی ظاهرا یو فرد وي، خو بالقوه یو قوم، یو خېل او یو ټولګی وي، چې په جرګه کې د ً
ټولو نماینده ګي کوي. ژبه او ژمنه یې د خپلو ورسره تړلو پرګنو ژبه او ژمنه وي او د هغوی په بشپړ مالټر ترسره
کېږي، دوی د اولسونو ګوډې ماتې په پوره تدبیر جوړوالی، کوشېروالی او ټولنیزې ستونزې له منځه وړلي شي.
د جرګو یو بل روحاني توکی دیني علماء دی، چې جرګې د قرانی مبارکو آیتونو په تالوت پرانیزي او په پرېکړو یې
د عاګانې کوي او له لوی خدای )ج( نه یې بری غواړي علماء یعنی مذهبي الرښوونکي دي، چې په اولسي اصطالح
یې سپین پټکیان بولي.

نرخیان څوک دي؟

د جرګو یو بل مهم رکن بیا نرخیان او هغه کسان دي، چې د جرګې او له هغې سره اړوند ټول ولسي تعامالت ورته
معلوم وي او د پرېکړو لپاره د پرېکړو قانوني او حقوقي اړخونه روښانوي او په دې برخه کې د تېرو پرېکړو او په
ولس کې د معمولو نرخونو شکل او بڼه مجلس ته وړاندې کوي او بیا پرېکړه پرې کېږي.

کله چې جرګو ته دولتي مالتړ ترالسه شو، د جرګو په ترکیب کې پر قومي مشرانو سربېره، د دولت لوړ رتبه
مامورین او د نورو دولتي ارګانونو په څه پوه کسان او هم هغه انفرادي کسان، چې علمي او ټولنیز مقامونه یې در
لودل د دولت له خوا په لویو جرګو کې په انتصابي توګه را تلل، نو له دې کبله په ځینې هغو جرګو کې ، چې د دولت
تر سرپرستۍ الندې را غوښتې شوې وې د لویو جرګو د غړو شمېره ډېره لوړه وه.