دعاهای نماز

اکنون نظر اجمالی بر دعاهایی می اندازیم که در نماز خوانده میشود . آغاز نماز با این دعای ابراهیمی صورت میگیرد :
وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِيفًا وَمَا أَنَا مِنْ الْمُشْرِكِينَ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنْ الْمُسْلِمِينَ (صحيح مسلم – 4 / 16)
درین دعا است که بنده مقاقطعۀ خود را از هر چیز اعلان کرده و با جسم و جان خود بسوی الله متعال یکسو میشود. او اقرار میکند که نماز ، قربانی، زندگی و موت خود را خاص برای پروردگارش گردانیده هیچ نوع شریکی را در ملکیت الله متعال در زمین و آسمان قبول ندارد . و با عزم راسخ و ارادۀ متین از هر نوع شرک و مظاهر آن اظهار برائت کرده ومسلمانی خود را در برار همگان اعلان میکند . او در ورای این دعا تاریخ درخشان و یادگار همیشه ماندگار ابراهیم خلیل را مشاهده میکند که در برابر مشرکان قیام نموده و بی پروا از هر نوع دوستی و دشمنی، مصلحت اندیشی و منافع با قبول هر نوع مشکلات و خطرات برائت خود را از شرک اعلان کرد . تاریخ شاهد است که ابراهیم علیه السلام بهای گرانی بخاطر این اعلان خود پرداخت. او این کلمات را بر سبیل استعارۀ زبانی بیان نکرد بلکه در دنیای واقعیت ها آمادۀ بازی با مرگ و زندگی شد و ازین آزمون مؤفق بدر آمد .

زمانیکه نمازگذار این کلمات ماندگار را بر زبان می آورد، در قلب خود بحری از معنویت ، اخلاص و حنفیت ابراهیمی را احساس کرده و خود را از رهروان آن تاریخ درخشان می یابد . او احساس میکند که نه تنها یک نماز گذار است، بلکه یک مجاهد صف شکن نیز است . او نه تنها در برابر پروردگار خود تعهد وفاداری میسپارد، بلکه در برابر هر طاغوت اعلان بغاوت مینماید و با عزم راسخ و تزلزل ناپذیر آمادگی خود را برای هر نوع قربانی درین مسیر اعلان میکند .

بعد از آن با گفتن تکبیر داخل نماز گردیده و هردو دست را به علامت تسلیمی بلند مینماید . و بعد از حمد و ثنای الله متعال سورۀ فاتحه را تلاوت میکند . سورۀ فاتحه آنقدر از عظمت و بزرگی برخوردار است، که در زیر آسمان هیچ کلام دیگری به عظمت آن رسیده نمیتواند . این دعایست که الله متعال خود برای بندگان فرستاده و به آنها چگونگی دعاء کردن را آموخته است.

رسول الله صلي الله عليه وسلم در حدیث قدسی میفرماید :
الله  میفرماید :” من نماز را بین خود و بنده ام تقسیم کرده ام که نصف آن از من و نصف دیگر آن از بنده ام می باشد ، تقسیم نمودم ، بطوریکه بنده ام هرچه طلب نماید دریافت خواهد نمود ، زیرا وقتی بنده ام بگوید :
{ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }  ” همه ستایش ها مر الله راست ، که پروردگار عالمیان است” الله  میگوید : “بنده ام مرا ستایش میکند .”زمانیکه بنده ام میگوید : { الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ }”بی اندازه مهربان ، نهایت بارحم ” الله  میگوید : ” بنده ام مرا تمجید  میکند.” هنگامیکه بنده میگوید : {مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ }” مالک روز جزاست ” الله  بنده ام مرا تکریم میکند . واین از من است.” وقتی که او میگوید : { إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ }” خاص ترا می پرستم و خاص از تو یاری میخواهم ” الله  میگوید : “این بین من و بنده ام مشترک است . و هرچه او میخواهد برایش داده میشود.” زمانی او میگوید : { اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ }” بنما ما را راه راست ، راه کسانیکه انعام کرده ای برایشان ” الله  میگوید : “این از بنده ام است و بنده ام هرچه بخواهد برایش داده میشود… ” (مسلم ، ترمذی ، احمد )
در رکوع و سجده تسبیح الله متعال را بجا می آورد و با اعتراف به بزرگی او تعالی هر نوع نقص و عیب را از او نفی میکند.
در اخیر نماز به صورت عموم سه عاء را میخواند . التحیات، درود و استغفار . و با این دعاها سه حق بزرگی را اداء میکند که بدوش وی میباشد . قبل از هر چیز دیگری الله متعال بزرگترین حق را بالای بنده دارد و این حق را با خواندن التحیات بجا می آورد بعد از آن رسول الله  بزرگترین حق را بالای انسان دارد که با گفتن درود این حق اداء میگردد . و در اخیر برای خود و سایر بندگان صالح الله دعاء میکند .
چنین نماز است که باعث بیداری قلب و زدودن پرده های غفلت میگردد .

نوشتۀ مولانا امین احسن اسلامی
ترجمه: مومن حميكي