مصاحبت دوامدار قرآنکریم می باید یکی ازآرزوهای بسیارعمده و مصروفیت های تو باشد. بنابران بارها وبه هراندازه ایکه در توان دارید بخوانید. به هر اندازه ایکه وقت دارید ، صرف قرآنکریم خواندن نمائید ، بخصوص در اوقات شب . بدین طریق بود که ارواح محمد ص و صحابۀ جلیل القدر شان در راه الله ج پرورده شدند ، تاایشانرا آمادۀ برداشت بارسنگین و بزرگی بسازد که قرآن بالای شانه هایشان گذاشته بود.
درین زمینه طریقه ها و روش های چندی وجود دارد که باید به خاطر بسپارید:

1. چند بار باید خواند ؟

یک مقدار از قرآن را باید همه روزه خواند . در واقع ، تاوقتی که یک مقدار وقت را با قرآن نگذرانده باشیم نباید تمام روز را به خواندن قرآن اختصاص بدهیم . بهتر است تا بطور منظم بخوانیم ، حتی اگر برای یک لحظۀ کوتاه هم باشد ، نه بخش های طویل آنرا ؛ مگر صرف بر حسب تصادف.
حضرت محمد ص گفتند:” الله ج اعمالی را که بطور منظم اجرا شوند ، دوست دارد ، با اینکه کوچک باشد . ( بخاری ، مسلم )
همچنان جناب شان بطور خاص اخطار میدهد:” به قرآن خواندن بطور منظم به پردازید ، چه در غیر آن شاید به آسانی نعمت های خود را از دست بدهید . بتحقیق قرآن می گریزد از ( اذهان ) حافظ قرآن بمانند شتر زانو بند زده ، که اگر صاحبش بر او اهتمام نکرده و رهایش کند ، از نزدش می رود. ” ( بخاری ، مسلم )

2. چه مقدار باید خواند؟

درین مورد جواب مطلق و جود ندارد ، زیرا از یک شخص تا شخص دیگر و از یک حالت تا حالت دیگر فرق خواهد کرد . قائده باید مطابق محاسبۀ عوامل انسانی باشد ، که توسط الله ج بعمل آمده . الله ج گفتند:
إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الأرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لأنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ( المزمل 73:20 )

” هر آئینه پروردگار تو میداند که تو قیام میکنی قریب به دوثلث شب و ( قیام میکنی ) نیم شب و ثلث شب( و نیز قیام میکنند ) جماعۀ از همراهان تو والله اندازه میکند شب و روز را دانست الله که شما پوره کرده نمیتواند آ نرا ، پس برحمت بازگشت بر شما ، اکنون بخوانید قدری که آسان باشد از قرآن ، دانست الله که می باشد بعضی از شما مریضان و دیگران سفر میکنند در زمین طلب میکنند از فضل الله ( روزی ) را و دیگران جنگ میکنند درراه الله ، پس بخوانید قدری که آسان باشد از قرآن و برپا دارید نماز را و داده باشید زکوة را و قرض دهید الله را قرض نیکو و آنچه پیش می فرستید برای خود کدام نیکی تعقیب همراهی قرآن و کسانیکه آنرا پیروی می نمایند واضحاً مختلف است. بعضی ها عادت دارند قرآن را در دوماه ، بعضی ها آنرا در یک ماه ، بعضی ها در ده روز و بعضی ها در یک هفته ، حتی در یک روز ختم نمایند. بهرصورت می باید که حدیث آتی را منحیث معیار نافذ بخاطر داشته باشی:
” می یابند آنرا نزد الله بهتر و بزرگ تر از روی ثواب .”
” کسی که قرآن را در کمتر از سه روز ختم نماید ، آنرا نخواهد فهمید .”
یک وقتی محمد ص از ابن عمر (رض ) خواست تا قرآن را در یک ماه ختم نماید ، ولی او اصرار داشت تا در کمتر از آن تمام نماید ، بناءً محمد ص برایش گفتند:در هفت روز ختم کنید و به آن اضافه نکنید .” ( بخاری )
با درنظرداشت بعضی ملاحظاتی قابل پسند ، قرآن کریم به هفت حزب ( جز ) و سی سپاره تقسیم شده. بدین ارتباط نظر محترم النووی بسیار قابل غور است:” کسی که میخواهد بااندیشه و تفکر معانی دقیق قرآن را حاصل نماید ، فلهذاباید کم بخواند. بدینسان کسی که میخواهد وقت خود را صرف تعاقب قرآن نماید ، نیز باید کم بخواند ، مثل:تحصیل ، وظایف دولتی ، یا توظیف به مسائل دینی ” ( کتاب الاذکار)
مقدار قرآن کریم خواندن بیشتر متعلق به هدف خواندن است. اگرخواسته باشید تا وقتی را با قرآن بگذرانید و یا صرف مرور سریع داشته باشید ، فلهذا سریعتر و بیشتر بخوانید. واگر می خواهید بااندیشه و تفکر بخوانید ، بناءً آهسته تر و کمتر بخوانید. این چیزیست که الغزالی علیه رحمه میخواست:” من بعضی اوقات قرآن را (درظرف یک هفته ) درهر روز جمعه ، بعضاً در هر ماه ، و بعضاً در هر سال ( به یک نوع روش خواندن ) ختم می نمودم. بسیار کوشش نمودم تا درسی سال اخیرآنرا کامل نمایم ، اما تاهنوزمؤفق نگردیده ام .” ( احیاء )
بادر نظر داشت حالات فعلی ما ، فکر میکنم ، اکثر ما باید قصد داشته باشیم تا قرآنکریم را درهر هشت ماه ختم نمائیم ، و این امر نباید بیش از پنج تا پانزده دقیقه وقت مارا در روز بگیرد ، در غیر آن ارتباط می گیرد به اینکه آیا مستقیماً معنی آنرا میفهمیم و یا از طریق یک ترجمه.
با وصف فرصت های کمی که در حیات دارید ، بازهم کوشش نمائید تا در هفت روز یک بار ، ویا در یک ماه (بخصوص ماه رمضان ) قرآن کریم را ختم نمائید.

بعضی اوقات باید وقتی را برای خواندن باتفکر و اندیشه ( که ضرور نیست روزانه باشد) نیز وقف نمائی .

3. در کدام اوقات باید قرآن خواند؟

نه هیچ ساعتی در روز یا شب ونه هیچ حالت فزیکی برای خواندن قرآنکریم غیر مناسب نیست . الله ج می فرماید:
وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلا (٢٥) ( الدهر)
” و یاد کن نام پرور دگار خود را صبح و شام .”
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ (١٩١) ( آل
عمران)
” آنا نیکه یاد میکنند الله را ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش خفته و فکر میکنند در پیدایش آسمانها و زمین میگویند ای پرور دگار ما نیا فریدی این را عبث ، پاکیست ترا از همه عیبها پس نگهدار ما را از عذاب دوزخ .”
قرآنکریم خواندن واقعاً بهترین طریقه برای بیاد داشتن الله ج است. النووی( ع ر) میگوید:” صحابۀ کرام و آنانیکه آنها را پیروی می کردند ، همه عادت به قرآن خواندن در تمام ساعات روز و شب (چه در سفر و چه در حضر) داشتند.
با اینهم نظر به توصیۀ قرآن کریم و محمد ص لحظاتی خاصی وجود دارد که بسیار پسندیده ، ثمربخش و پاداش آور است.
اعلی ترین و پسندیده ترین لحظات قرآن خواندن در شب و در حال ایستاده به نماز است ، که در اولین آیات مثل المزمل ( 73:20 ) که در فوق ارائه شد ، وآیات متعدد دیگرگفته شده:…مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ (١١٣)”( بنی اسرائیل 3:113) )”از اهل کتاب گروهی
است ایستاده براه راست می خوانند آیتهای الله را او قات شب و ایشان سجده میکنند … ” ؛  سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلا (٧٧)أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا (٧٨)”( الاسراء 17:79 )”بر پا دار
نماز را از وقت زوال آفتاب تا تاریکی شب و بخوان قرآن فجر را ( نماز صبح را ) بتحقیق قرآن خواندن فجر می باشد مشاهده شده ، و پارۀ از شب پس بیدار باش به قرآن شبخیزی زیاد شده مر ترا نزدیک است ایستاده کند ترا پروردگار تو به مقام محمود…. “؛ “أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الألْبَابِ (٩)” (الزمر 39:9 ) ” آیا کسیکه او
عبادت کننده است در ساعات شب سجده کنان و قیام کنان … “

قرآن خواندن و نماز گذاردن در اوقات شب ، قلبت را قادر میسازد تا درجریان خواندن باتو بوده و خواهش ترا( که همراه با رهنمایی و توکل الله ج است) در بسر رساندن مأموریتی که الله ج به تو سپرده ، تقویه نماید .
انجام دادن چنین امری نیاز به حفظ بخش های از قرآن و بیدار خوابی در شب دارد. به نسبت بعضی عوامل مختلف ، همۀ شما قادر به انجام دادن چنین امر ی ؛ از آنجا که قرانکریم آنها را شناسائی نموده ، بطور دایمی نمی باشید .
بنابران ، قرآنکریم به شما اجازۀ خواندن میدهد:” اکنون بخوانید از قرآن قدری که آسان باشد”
اجربسیار زیاد ودرخواست نیاز مندیهایی عظیم در قرآن خواندن نهفته است ، البته در حال ایستاده به نماز ، در طول شب. بنابرین لازم است تا کم از کم یک وقتی را برای این هدف اختصاص بدهی، اگرچه کم هم باشد ؛ یک چند دقیقه ، باسرعت عادی ، اما طولانی ، در یک هقته ، حتی ماهانه . برای حفظ هرچه نزدیکتر به راه ایده آل ، پسندیده است تا قرآن را قبل و یا بعد از فجرو یا عشاء ، یا قبل از رفتن به بستر، یا در سحر بخوانید ؛ چه قرآنکریم به سحر خواندن توصیه میکند:” أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا (٧٨)” ( الاسراء 17:78 ) “بر پا دار نماز را از وقت زوال آفتاب تا تاریکی شب و بخوان قرآن فجر را ( نماز صبح را ) بتحقیق قرآن خواندن فجر می باشد مشاهده شده ، و پارۀ از شب پس بیدار باش به قرآن شبخیزی زیاد شده مر ترا، نزدیک است ایستاده کند ترا پروردگار تو به مقام محمود…. “
مترجم:در مورد اهمیت سحرخیزی و نمازگذاردن و قرآن خواندن در ین وقت صبح کتابی از همین نویسنده وجود دارد ، تحت عنوان (In The Earley Hours ٍ ( که به سحرگاهان ترجمه شده ، مراجعه نمائید. کتاب متذکره معلومات ارزنده و مفیدی را ، در قسمت تذکیۀ نفس ، اذکار ومژده دادن به جنت و نجات از آتش دوزخ ، به شما ارائه خواهد نمود.
با اینکه قران خواندن در حالیکه در چوکی نشسته باشید یا بالای پشتی تکیه کرده باشید ویا بالای بستر ویا کوچ لمیده باشید ، مناسب نیست ، حرام نیز نمی باشد. با اینهم نباید بدون عذر به چنین کاری ادامه داده و خود را عادت بدهید. زیرا ، اگر کسی بنابر دلیل اینکه نمی تواند بطور کامل بنشیند ، قرآن خواندن را بکلی از نظر می اندازد ، در واقع یک چیز بسیار قیمت بها را از دست میدهد.

نویسنده:خرم مراد
برگردان:استاد احمدضیاء مدرسی