اسلام څه ته وايي؟
اسلام د “س ل م” له ريښې دی. مانا یې تسلیمېدل د الله عزوجل امر ته، او د زړه او ټولنې سلامتي. اسلام د ژوند یو الهی نظام دی چې عقیده، عبادت، اخلاق او ټولنیز نظم تنظیموي.
“إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ” (آل عمران 19)
ژباړه: بېشکه د الله په وړاندې یوازینی دین اسلام دی.
“الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ… وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا” (المائدة 3)
ژباړه: نن مې ستاسو دین درته پوره کړ… او اسلام مې ستاسو لپاره د دین په توګه خوښ کړ.
د محتوا فهرست
- د اسلام سرچینې: قرآن او سنت
- ایمان (عقیده): د ایمان شپږ ارکان
- اسلام (عمل): د اسلام پنځه بنسټونه
- احسان (روح): د بندګۍ لوړه مرتبه
- اخلاقي ارزښتونه او ټولنیز عدالت
- د شریعت مقاصد: ستر هدفونه
- اسلام، سوله او عدالت
- د مسلمان توازن لرونکی ژوند
د اسلام سرچینې: قرآن او سنت
اسلام د وحې پر بنیاد دی: قرآن کریم او د رسول الله صلی الله علیه وسلم سنت. قرآن د الهي لارښود کتاب دی، او سنت د هغه عملي تفسیر.
“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ” (النساء 59)
ژباړه: اې مؤمنانو! د الله اطاعت وکړئ، د رسول اطاعت وکړئ او ستاسو له منځه د واک لرونکو اطاعت وکړئ.
“وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا” (الحشر 7)
ژباړه: څه چې رسول درکړي هغه واخلئ، او له هغه څه چې مو منع کړي، ځان بس کړئ.
دا دواړه سرچينې د مسلمان د باور او عمل تله ده.
ایمان (عقیده): د ایمان شپږ ارکان
ایمان د زړه تصدیق او د ژبې ګواهي ده. د جبرئیل علیه السلام مشهور حدیث وایي:
“الإيمان أن تؤمن بالله، وملائكته، وكتبه، ورسله، واليوم الآخر، وتؤمن بالقدر خيره وشره.” (صحيح مسلم)
- پر الله ایمان: یکتایي، صفات او ربوبیت.
- پر ملائکو ایمان: د الله مخلوق دي، د وحې او چارو امینان.
- پر کتابونو ایمان: قرآن وروستی کتاب دی، مخکې تورات، زبور او انجیل نازل شوي.
- پر رسولانو ایمان: خاتم النبيين محمد صلی الله عليه وسلم دی.
- پر آخرت ایمان: حساب، جنت او دوزخ حق دي.
- پر قدر ایمان: هر څه د الله په علم او تقدیر کې دي، خیر او شر دواړه ازمېښت دی.
اسلام (عمل): د اسلام پنځه بنسټونه
“بُنِيَ الإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ، وَحَجِّ الْبَيْتِ.” (متفق عليه)
- کلمه: لا إله إلا الله محمد رسول الله — د توحید بنسټ.
- لمونځ: د دین ستنه، د زړه ژوند.
- زکات: د مال پاکوالی او د اړمن ملاتړ.
- روژه: د نفس روزنه او تقوا ته لار.
- حج: د ابراهیمي بندګۍ ژوندی سمبول.
احسان (روح): د بندګۍ لوړه مرتبه
احسان د عبادت روح دی.
“الإِحْسَانُ أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ؛ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ.” (حديث جبريل، صحيح مسلم)
ژباړه: احسان دا دی چې الله داسې عبادت وکړې لکه چې ته یې وینې؛ او که ته یې نه وینې، نو هغه تا ویني.
اخلاقي ارزښتونه او ټولنیز عدالت
اسلام عدالت، مهرباني او د انسان کرامت ته ټینګار کوي.
“إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ” (النحل 90)
ژباړه: الله د عدالت، احسان او د خپلوانو د حق ورکولو امر کوي، او له فحشا، بدۍ او تېري نهی کوي.
“لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ” (الأحزاب 21)
ژباړه: په د رسول الله صلی الله علیه وسلم کې تاسې ته ښه بېلګه ده.
“يَا أَيُّهَا النَّاسُ… إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ” (الحجرات 13)
ژباړه: اې خلکو!… تر ټولو دروند د الله په وړاندې هغه دی چې ډېر متقي وي.
“لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ” (البقرة 256)
ژباړه: په دین کې زور نشته؛ سمه لار له کږې لارې جلا ښوول شوې ده.
د شریعت مقاصد: ستر هدفونه
د اسلامي شریعت لوی هدف د انسان خیر دی. فقهاوو هغه په “مقاصد” کې راټول کړي:
- د دین ساتنه
- د نفس/ژوند ساتنه
- د عقل ساتنه
- د نسل/کورنۍ ساتنه
- د مال/شتمنۍ ساتنه
- د عزت او عِرض ساتنه (د ځینو فقهاوو د زیاتوالي له مخې)
دا مقاصد د قانون، اخلاقو او ټولنیزو تګلارو تله ده.
اسلام، سوله او عدالت:
اسلام د سولې، هوکړې او انصاف پلوی دی، او له تېري منع کوي.
“وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا” (الأنفال 61)
ژباړه: که هغوی سولې ته مایلو شول، ته هم هغې ته مایل شه.
“وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ” (البقرة 190)
ژباړه: د الله په لار کې له هغو سره جګړه وکړئ چې له تاسې سره جګړه کوي، خو تېری مه کوئ؛ الله تېری کوونکي نه خوښوي.
“وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ” (الأنبياء 107)
ژباړه: موږ تا نه دی لېږلی مګر د ټول عالمونو لپاره د رحمت په توګه.
د مسلمان توازن لرونکی ژوند:
اسلام له انسانه غواړي چې ژوند یې په نیت، عبادت، اخلاقو او کار کې متوازن وي.
“قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ” (الأنعام 162)
“إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ…” (متفق عليه)
ژباړه: اعمال د نیتونو پر بنسټ دي، او هرچا ته به د هغه د نیت له مخې بدله ورکول کېږي.
“الطُّهُورُ شَطْرُ الإِيمَانِ” (صحيح مسلم)
ژباړه: پاکوالی د ایمان نیمایي ده.
عملي اړخونه:
- عبادت: پنځه وخته لمونځ، قرآن، دعا.
- اخلاق: رښتینولي، امانت، د ژمنې وفا، ښه ګاونډیتوب.
- کورنۍ او ټولنه: د مور او پلار درناوی، د یتیم او مسکین کفالت.
- کار او زدهکړه: حلال رزق او دوامداره زدهکړه؛ “مَن سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الجَنَّةِ” (صحيح مسلم)
- صحت او نظم: پاکوالی، اعتدال او وخت سنجونه.
لنډې پوښتنې او ځوابونه:
س: اسلام څه دی؟
ج: اسلام د الله د توحید پر بنسټ د ژوند بشپړ الهي نظام دی چې ایمان، عبادت، اخلاق او قانون رانغاړي. “قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ” (الإخلاص 1)
س: مسلمان څوک دی؟
ج: څوک چې په زړه او ژبه د “لا إله إلا الله محمد رسول الله” ګواهي ورکړي او د اسلام بنسټونه عملي کړي. “بني الإسلام على خمس…” (متفق عليه)
س: په اسلام کې زور شته؟
ج: نه. “لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ” (البقرة 256)
س: د انسانانو ترمنځ د قدر معیار څه دی؟
ج: تقوا. “إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ” (الحجرات 13)
س: ګناهونه څنګه بښل کېږي؟
ج: په اخلاص توبه، پښېماني او د حق ادا کول. “قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا… إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا” (الزمر 53)
س: د ښځو او سړیو متقابل مسؤلیت څه دی؟
ج: “وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ…” (التوبة 71)
ژباړه: مؤمنان او مؤمنانې د یو بل ملاتړي دي؛ د نېکۍ امر او له بدۍ منع کوي…
سرچینې:
- قرآن کریم: آل عمران 19، 85؛ المائدة 3، 8؛ النساء 59؛ الحشر 7؛ النحل 90؛ الحجرات 10، 13؛ الأنبياء 107؛ الأنعام 162؛ الأنفال 61؛ البقرة 190، 256؛ التوبة 71؛ الإخلاص 1؛ الزمر 53.
- احادیث:
- حدیث جبرئیل (ایمان او احسان): صحيح مسلم.
- “بني الإسلام على خمس”: متفق عليه (البخاري او مسلم).
- “إنما الأعمال بالنيات”: متفق عليه.
- “الطهور شطر الإيمان”: صحيح مسلم.
- “من سلك طريقًا يلتمس فيه علمًا…” : صحيح مسلم.
