ابوبکر صدیق رضي الله عنه د رسول الله صلی الله علیه وسلم تر ټولو نږدې یار، د اسلام لومړی خلیفه او د رښتیا مېنه‌وال و. نوم یې عبدالله بن عثمان التیمي القرشي او کلیه یې ابوبکر ده. د قریش له بنو تَیم ټبره و. د ایمان له لومړیو شیبو راهیسې د رسول الله ﷺ تر څنګ ولاړ پاتې شو او خپله شتمني، وخت او توان یې د اسلام لپاره ورکړ.

“إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ، إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِيَ اثْنَيْنِ، إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ، إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ، إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا…” (التوبة 40)
ژباړه: که تاسې د هغه مرسته ونه کړئ، الله نو له مخکې هغه ته مرسته کړې؛ هغه مهال چې کافران یې وایستل، هغه د دوو له ډلې دویم و، کله چې دواړه په غار کې وو، هغه خپل ملګري ته وویل: مه خپه کېږه، بېشکه الله زموږ سره دی.

د محتوا لنډ فهرست

• لنډه پېژندنه او لقب صدیق
• د اسلام قبلول او لومړنۍ هڅې
• هجرت او د غار ثور پېښه
• د رسول الله ﷺ په نزد ځانګړی مقام (صحیح احادیث)
• خلافت: مهم کارنامې او تګلارې
• د قرآن راټولول
• اخلاق، زهد او کورنی ژوند
• وفات او قبر
• له ژوند څخه درسونه
• FAQ
• سرچینې او حوالې

لنډه پېژندنه او لقب صدیق

ابوبکر رضي الله عنه د رښتینولۍ او وفادارۍ سړی و. د “صدّیق” لقب ځکه ور کړل شو چې د رسول الله ﷺ هره خبره یې په ډاډ ومنله او ملاتړ یې وکړ. د معراج تر پېښې وروسته یې ویلي: “که هغه ویلي وي، نو رښتیا ده.” همدا باور او رښتینولي د هغه د شخصیت نښه ده.

د اسلام قبلول او لومړنۍ هڅې

هغه له لومړیو لویانو څخه و چې اسلام یې ومانه. د خپل دعوت په برکت ګڼ مشهور صحابه مسلمانان شول. د خپل مال په وسیله یې بېوسه مسلمانان لکه بلال رضي الله عنه آزاد کړل. دا کارونه یوازې د شهرت لپاره نه، بلکې د ایمان د صدق نښه وه.

هجرت او د غار ثور پېښه

کله چې د مکې فشار زیات شو، ابوبکر رضي الله عنه د رسول الله ﷺ ملګری شو او دواړه مدینې ته وکوچېدل. د لارې په اوږدو کې د “غار ثور” پېښه رامنځ ته شوه چې قرآن یې ستاینه کوي: “إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ، إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا” — دا د ابوبکر د لوړ مقام ښکاره شاهد دی.

د رسول الله ﷺ په نزد ځانګړی مقام (صحیح احادیث)

• “لَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا خَلِيلًا غَيْرَ رَبِّي لَاتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ خَلِيلًا، وَلَكِنْ أُخُوَّةُ الْإِسْلَامِ وَمَوَدَّتُهُ.” (صحيح البخاري)
  ژباړه: که زه به له خپل رب پرته بل څوک نږدې ملګری نیوه، ابوبکر مې نیولی؛ خو زموږ ترمنځ د اسلام ورورولي او مینه ده.
• “سُدُّوا عَنِّي كُلَّ خَوْخَةٍ فِي هَذَا الْمَسْجِدِ إِلَّا خَوْخَةَ أَبِي بَكْرٍ.” (صحيح البخاري)
  ژباړه: د مسجد ټولې کوچنۍ دروازې وتړئ، یواځې د ابوبکر دروازه پرېږدئ.
• “إِنَّ أَمَنَّ النَّاسِ عَلَيَّ فِي صُحْبَتِهِ وَمَالِهِ أَبُو بَكْرٍ.” (صحيح البخاري)
  ژباړه: له خلکو څخه زما پر ما په خپل ملګرتیا او مال کې تر ټولو ډېر احسان ابوبکر کړی دی.
• “مُرُوا أَبَا بَكْرٍ فَلْيُصَلِّ بِالنَّاسِ.” (متفق عليه)
  ژباړه: ابوبکر ته ووایاست چې خلکو ته دې امامت وکړي.
• رسول الله ﷺ وفرمایل: “هَلْ أَنْتُمْ تَارِكُونَ لِي صَاحِبِي؟” (صحيح البخاري)
  ژباړه: ایا تاسو زما له ملګري (ابوبکر) څخه لاس نه اخلئ؟ (دا جمله یې د هغه د مقام د څرګندولو لپاره تکرار کړه.)

دا احادیث د ابوبکر رضي الله عنه لوړ ځای، باور او نږدېوالی روښانه کوي.

خلافت: مهم کارنامې او تګلارې

رسول الله ﷺ له وفات وروسته، مسلمانانو ابوبکر رضي الله عنه ته د خلافت بیعت ورکړ. د هغه خلافت نږدې دوه کاله او څو میاشتې دوام وکړ. مهم کارونه یې:

• د ردې (ارتداد) فتنو پر ضد ټینګه مبارزه او د زکات نظام ټینګول. هغه د دې مبارزې لپاره د نبي ﷺ دغه حدیث ته استناد کاوه:
  “أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ…” (متفق عليه)
  ژباړه: زه مامور شوی یم چې له خلکو سره تر هغه وخته جګړه وکړم څو چې د “لا إله إلا الله محمد رسول الله” ګواهي ورکړي، لمونځ وکړي او زکات ورکړي…
• د اسامه رضي الله عنه لښکر لېږل، څو د نبي ﷺ پلان پوره شي او د دولت هیبت وساتل شي.
• فتوح او نظم: د عراق او شام لور ته د فتوحاتو پیل د نظم او محاسبې له اصولو سره.
• بیت المال او عدالت: د خلکو حقونه او بیت المال یې امانت وباله او خپله یې ساده ژوند غوره کړ.

د قرآن راټولول

د یمامه جګړې وروسته، د قاریانو د شهادت له امله عمر رضي الله عنه مشوره ورکړه چې قرآن په یوه مصحف کې راټول شي. ابوبکر رضي الله عنه زید بن ثابت رضي الله عنه وټاکه. زید وایي: “په الله قسم، له غره مې هم درنه وه، خو کار مې ترسره کړ…” (صحيح البخاري) د دې کار برکت دا و چې قرآن کریم په لیکلې بڼه خوندي شو.

اخلاق، زهد او کورنی ژوند

ابوبکر رضي الله عنه نرم زړه، عادل او ژمن انسان و. د خلکو ستونزې یې اورېدلې، له بېوزلو سره یې مرسته کوله او د امارت تر څنګ یې خپل ساده ژوند نه پرېښود. مور یې مسلمان شوه، لور يې عایشه رضي الله عنها د ام المؤمنین په توګه د امت معلمه وه.

وفات او قبر

ابوبکر رضي الله عنه د ۱۳ هجري کال په جمادي الاخره کې، شاوخوا ۶۳ کلنۍ کې وفات شو. د رسول الله ﷺ تر څنګ ـ په مدینه کې په مسجد نبوي کې ـ خاورو ته وسپارل شو. د امت په زړه کې یې نوم له درناوي سره ژوندی پاتې دی.

له ژوند څخه ۷ لنډ درسونه

• رښتینولي د ایمان زینت دی.
• د حق ملاتړ شتمني نه، زړه او اخلاص غواړي.
• د ستونزو پر مهال د “إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا” باور سکون ورکوي.
• د ټولنې نظم د قانون او عدالت په ټینګښت کېږي.
• امامت او مشري، خدمت او امانت دي، نه امتیاز.
• د قرآن ساتنه د امت بنسټ دی.
• ساده‌والی او تقوا د اعزاز لار ده.

لنډې پوښتنې او ځوابونه:

س: ولې ابوبکر ته “صدیق” ویل کېږي؟
ج: ځکه چې د رسول الله ﷺ خبرې یې بې له ځنډه تاییدولې او په بشپړ یقین یې منلې. د معراج تر پېښې وروسته یې وویل: “که هغه ویلي وي، نو رښتیا ده.”

س: د ابوبکر رضي الله عنه تر ټولو روښانه فضیلت کوم دی؟
ج: د رسول الله ﷺ نږدېوالی او د هغه څرګند ستاینه: “لو كنت متخذًا خليلا… لاتخذت أبا بكر…” (صحيح البخاري)، او د هجرت ملګرتیا: “لَا تَحْزَنْ، إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا” (التوبة 40).

س: د هغه د خلافت ستره لاسته‌راوړنه څه وه؟
ج: د ردې فتنو ځپنه، د زکات نظام ټینګول، د قرآن راټولول او د اسلامي دولت ثبات.

س: د ابوبکر رضي الله عنه د امامت روایت څه وايي؟
ج: نبي ﷺ وفرمایل: “مُرُوا أَبَا بَكْرٍ فَلْيُصَلِّ بِالنَّاسِ.” (متفق عليه) — یعنې ابوبکر دې خلکو ته امامت وکړي.

سرچینې

• قرآن کریم: التوبة 40.
• صحیح احادیث:
  • “لو كنت متخذًا خليلا…” — صحيح البخاري.
  • “سدوا عني كل خوخة…” — صحيح البخاري.
  • “إن أمن الناس علي…” — صحيح البخاري.
  • “مروا أبا بكر فليصل بالناس.” — متفق عليه (البخاري او مسلم).
  • “هل أنتم تاركون لي صاحبي؟” — صحيح البخاري.
  • “أمرت أن أقاتل الناس…” — متفق عليه (البخاري او مسلم).
  • د قرآن د راټولولو روایت (زید بن ثابت) — صحيح البخاري