آداب و احکام قربانی
قال رسول الله صلی الله علیه وسلم :(من کان له سعة ولم یضح فلا یقربن مصلانا)
«کسیکه توانایی قربانی داشته باشد وقربانی نکند به مصلای مانزدیک نشود.» [ابن ماجه/ حدیث حسن رقم 3123]
قربانی: حیوانی که در روز عید و ایام تشریق به قصد تقرب و نزدیکی به خدا ذبح میشود.
1. بهتر است شخصی که میخواهد قربانی کند از اول ماه ذی الحجه تا هنگام قربانی کردن موی سر وموهای زاید بدن و ناخن هایش را کوتاه نکند.
ام سلمه رضی الله عنها همسر پیامبر صلی الله علیه وسلم میگویدکه پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «کسی که ذبحی دارد و میخواهد قربانی کند هنگامی که هلال ذی الحجه دیده شد مو و ناخن هایش را کوتاه نکند تا اینکه قربانی کند.» (صحیح مسلم رقم 1977 )
2. شرایطی که درقربانی کردن باید رعایت شود:
الف) حیوان قربانی باید شتر،گاو،گوسفند و یا بز باشد.
ب) سن حیوان قربانی.
گوسفند یک سال، بز دو سال تمام،گاو دو سال تمام و شتر پنج سال تمام داشته باشد(امام نووی درمجموع (8/365) قول دومی از علما نقل نموده است: برای گوسفند سن شش ماه کامل و برای بز یک سال کامل کافی میباشد.)
ج) حیوان قربانی، عیب و نقصی نداشته باشد.
پیامبر صلی الله علیه وسلم درحدیثی چهار عیب را برای قربانی برشمردند که عبارتند از: کوری واضح، بیماری آشکار، لنگی نمایان و لاغری که چربی یا مغزِ استخوان ندارد.(حدیث صحیح/جامع ترمذی رقم 1497)
و علما عیوبی همانند و یا بدتر از آن را بر این حدیث قیاس میگیرند.
3. صفات قربانی
الف) حیوان قربانی، رنگ آن سفید یا روشن یا آمیختهای از دو رنگ سیاه و سفید باشد و در صورت نبود میتوان حیوانی تیره رنگ یا سیاه ، ذبح نمود.(حدیث حسن / مسند احمد رقم 9393 )
پیامبر صلی الله علیه وسلم دو گوسفند شاخدار سفید آمیخته با سیاه را قربانی مینمودند. (صحیح بخاری رقم5565 )
ب)چاق بودن قربانی
ابی امامه بن سهل رضی الله عنه میگوید: ما و باقی مسلمین در مدینه گوسفندانمان را برای قربانی چاق میکردیم.
(صحیح بخاری رقم5553)
ج) یک گوسفند و یا یک بز برای یک فرد و خانوادهاش و شتر یاگاو برای هفت نفر و خانوادههایشان میباشد .
تذکر : فرد میتواند خانواده خود را در قربانی شریک کند .
ابو ایوب انصاری رضی الله عنه میگوید : در زمان پیامبر صلی الله علیه وسلم هر فرد یک گوسفند را برای خود و خانواده اش قربانی میکرد. (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه رقم3147 )
جابر بن عبد الله رضی الله عنه میگوید : ما همراه پیامبر صلی الله علیه وسلم مراسم حج انجام میدادیم و شتر را برای هفت نفر وگاو را نیز برای هفت نفر ذبح کردیم. (صحیح مسلم رقم 1318)
ملاحظات
الف) وقت قربانی بعد از نماز عید است.
جُنْدَب الْبَجَلِی رضی الله عنه میگوید: من روز عید اضحی همراه پیامبر صلی الله علیه وسلم نماز خواندم و پیامبر صلی الله علیه وسلم بعد از نماز خطبهای خوانده، سپس فرمودند: کسی که قبل از نماز، قربانی نموده بجای آن دوباره قربانی کند و کسی که قربانی نکرده با نام خدا قربانی کند. (صحیح مسلم رقم 1960)
ب) پایان وقت قربانی، غروب روز سوم از ایام تشریق ( روز 13 ذی الحجه ) است.
ج) انس رضی الله عنه روایت میکند که پیامبر صلی الله علیه وسلم هنگام ذبح قربانی میفرمودند:« بِاسْمِ اللهِ، وَ اللهُ اَکبَر». (صحیح مسلم / 1966 )
د) شخص قربانی کننده از قربانی خودش بخورد( و میتواند برای خودش ذخیره کند) و بعد از آن صدقه دهد.
{فَکلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیر} (حج/ 28)
پس خودتان از آن(قربانی) بخورید وبه بینوایان مستمند نیز بدهید.
پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: بخورید و به دیگران صدقه دهید و ذخیره نمایید.(صحیح مسلم رقم 1973)
به همین دلیل بسیاری از علما مستحب میدانند که قربانی به سه قسمت تقسیم میشود:
یک قسمت برای خوردن، و یک قسمت برای هدیه دادن (به اقوام و دوستان) و یک قسمت برای صدقه دادن (به فقرا و مستمندان). (عمده السالک)
هـ) شخص قربانی کننده اجازهی فروختن پوست و یا گوشت قربانی را ندارد و همچنین نمیتواند دستمزد قصاب را از قربانی بپردازد.
از علی رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم به من امر فرمودند: که شتر را قربانی کنم و از گوشت و پوست آن صدقه کنم و چیزی از حیوان قربانی شده (به عنوان دستمزد) به قصاب ندهم و فرمودند: ما دستمزدش(قصاب) را از نزد خودمان میدهیم.(صحیح بخاری 3/ 1718 – صحیح مسلم رقم 1317)
و) قربانی کردن بهتر از صدقه دادن قیمت قربانی است؛ زیرا قربانی کردن و ریختن خون حیوان در راه خدا از شعائر دینی و سبب تقرب به خدا میباشد. { قُلْ إِنَّ صَلاَتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَمَاتِی ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِین} (انعام/162)
بگو نماز، حج، قربانی، زیستن و مردن من از آنِ خداست که پروردگار جهانیان است.
و «پیامبر صلی الله علیه وسلم با دستان مبارک خویش قربانی مینمودند» و هرگز اتفاق نیفتاد که ایشان یا صحابه قیمت قربانی را صدقه دهند.(صحیح بخاری رقم 5558)
«تَقَبَّلَ اللهُ ضَحَایاکم»
با تشکر از سايت اهل سنت ايران، بيدارى bidary.com
شیخ موسی بازماندگان/ اصلاح انلاین
