كه در عربي به اين نيروز میگویند و از دو لفظ ترکیب شده است همانا نو به معنی جدید و روز به همه ما معلوم است و در این مقال کوشش من همین است که حق را برای حق پذیران با استناد از قرآنکریم و احادیث در روشنی فهم سلف صالح وبالاخص الفاظی که صراحتا الفاظ نوروز در آنها ذکر گردیده است بیان نمایم و از الله متعال توفیق نوشتن برای خود و عمل را برای همگان تمنا دارم.

الله متعال میفرماید ﴿لِّكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ ﴾ الحج ۶۶

ترجمه برای هر امتی (روش عبادت قبله… ) آیینی مقرر کردیم که آنان به آن عمل کنند برای ما درست نیست همچون مسیحیان عبادت کرد یا آتش پرستان. پس چگونه درست خواهد بود که در خوشی هایشان ما هم خوشی کرد؟ آیات بی شماری وجود دارد دلالت کننده بر اینکه مایان باید رسوم وعنعنات اسلام را بپذیریم نه رسوم وفرهنگ که فرسوده شده وقبل از آمدن اسلام وجود داشته است.

برای اینکه بحث به درازا نکشد به تعریف که نزد علمایی اسلام از نوروز وجود داشته میپردازم تا دلیلی باشد برای مثبتین نوروز که میخواهند از پیشینه تاریخی آن منکرشوند. تمام علماء اسلام نوروز را عید ویا رسم آتش پرستان میدانند که مصادف با اول سال و اول فصل بهار میباشد.

در این روز بعضی غذاهای مخصوص پخته میشد که میتوان “سمنک” را هم نام برد و آتش هم افروخته میشد. اگر شما دوستان ارجمند باری در شب های نوروز به بعضی اماکن خاصتاً تپه های خاکی سر بزنید حالا این فرهنگ شوم (افروختن آتش) در این نسل مسلمان باقی است واین خود دال برغیراسلامی بودن نوروز میکند. «القاموس المحیط از فیروز آبادی متوفی ۸۱۷هجری. و کتاب مجموع الاعیاد از امام میمون بن قاسم الطبرانی متوفی ۳۹۸ هجری ذکر کرده اند.»

قول الله متعال است که میفرماید:-﴿ وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا﴾ الفرقان ۷۲

ترجمه: و کسانیکه در عید غیر مسلمانان اشتراک نمیکنند، و چون بر (کار) لغو (وبیهوده) بگذرند، بزرگوارانه (از آن) می گذرند. و این تفسیر مفسر قرآن عبد الله ابن عباس أبو العالية و طاوس، و ابن سيرين، وضحاك، و ربيع بن أنس هست و ما نمیتوانیم بر تفاسیر آنها خورده گیری کنیم.

رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیث مشهوری میفرماید: مردم مدینه دو روز را جشن میگرفتند فرمودند که الله متعال برای شما این دو روز را به دو روزی بهتر از آنها تبدیل کرد که همانا عید سعید فطر وعید سعید اضحی است و اینکه لفظ تبدیل استفاده شده است هیچگونه گنجایش ندارد که تبدیل شده با تبدیل کننده یکجای شود و کاملا آشکار هست که جشن گرفتن در عید بوده واین دو عید عیدهای آنها را از بین برد وجشن گرفتن هم به همین دو عید وابسته شده است «معرفة السنن والآثار ج۵ ص ۴۸ شماره حدیث ۶۸۰۰»

وهمچنان از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت است که فرموده اند: (برای هر قومی روزعیدی هست واین روز عید ما است) صراحتا حدیث بیان میکند که ما را به عید که قبل از اسلام داشتند ویا هم فعلا غیر مسلمین دارند ربط نیست ونباید تجلیل شود. «صحیح البخاری ج ۲ ص۱۷شماره ۹۵۲»

عمر رضی الله تعالی عنه در زمان خلافت خویش به هیچ ذمی اجازه تجلیل از اعیاد شان را در اماکن عام نمیداد وبرای مایان فرموده است:- (از اشتراک در عید وخوشی های دشمنان الله متعال اجتناب نمایید) حالا ما باید رها نماییم آنچه را که قبلا در ما وخاصتا در فرهنگ قبل از ما که دشمنان الله متعال بودند موجود بوده که نوروز هم جزء از آن فرهنگ دشمنان الله متعال است.

عبد الله ابن عمر رضی الله تعالی عنه حساسیت موضوع را درک کرده بود وبا نور علم که الله به آن عطاء کرده بود میدانست که روزی افرادی خواهند بود که فرهنگ و خواهشات عقلانی ونفسانی خود را بر احکام اسلامی ترجیح میدهند با صراحت تام چنین فرموده است:- (اگر شخصی در مکان اعاجم ساکن میشود واز نوروز شان تجلیل میکند و برهمین تجلیل تا مرگ میباشد (توبه نمیکند از تجلیل کردن خویش) تا اینکه میمیرد در روز قیامت با آنها حشر میشود) گویی که شخصی پرسیده است: تجلیل از نوروز چه حکم دارد؟ وگویی دلیل برای جوازش خواسته که من در بین آنها سکونت میکنم و نمیشود اشتراک نکرد پس چه باید کرد؟ «بیهقی ج۹ ص ۲۳۴ »

جوازدهندگان نوروز گاهی هم از این روایت حضرت علی رضی الله تعالی عنه که تحفه نوروزی را پذیرفت استدلال میکنند وبزرگترین دلیل شان هم همین است با وجود اینکه ضعیف هست این مسئله فقهی را فراموش کرده اند که تحفه گرفتن جواز دارد جز گوشت ذبح شده.

ولی اینجا ما یکبار روایت صحیح که از حضرت علی رضی الله عنه است مطالعه میکنیم وبا چشم بصیرت ببینید. از ابن سیرین روایت است که فرمود: (به حضرت علی کرم الله وجهه تحفه نوروزی آورده شد فرمودند این چه است؟ گفتند ای امیرالمومنین امروز نوروز هست فرمود شما هر روز را فیروز بدارید. اسامة رضی الله عنه میفرماید که اسم نوروز را برزبان نیاوردند وبد پنداشتند چونکه الله متعال آنرا خاص نگردانیده است.) «بیهقی ج۹ ص ۲۳۵»

برادرانم در اینجا سخنی از قبولی تحفه زده نشده وهمچنان قبح نوروز هم به شکل واضحی بیان شده است پس نباید ما از روی خواهشات خود قضاوت کرد.

همچنان اثری دیگری از أبان بن أبی عباس هست که میفرماید:- (من از طلحه بن عبید الله الخزاعی پرسیدم که گروهی از برادران شما از اهل سنت والجماعت که به هیچ شخصی طعن نمیزنند و در خانه شخصی روزی ودر خانه شخصی دیگری و در روز نوروز جمع میشوند فرمودند بدعت از جمله بدترین وسختترین بدعت ها است و أبان میفرماید وهمین سوال را از انس بن مالک رضی الله عنه پرسیدم پاسخ همچون پاسخ طلحه رحمت الله علیه دادند)

این هم جواب برای اهل سنتی که دلایل عقلی مبنی بر اینکه روز آغاز بهار است ویاهم صدها سخنی دیگرکه میبافند تا تجلیل را جواز دهند. در اینجا با صراحت بیان شده که اجتماع هم در روز نوروز یک امر بدعت است وارشاد رسول معظم ما هست که بدعت ما را بسوی دوزخ میکشاند. قابل ذکر است که شیعه ها در این با ما نیستند بلکه آنها تجلیل از این و غسل نمودن در اینروز را مستحب میدانند باوجود اینکه دلایل عدم جواز تجلیل نوروز در کتاب هایشان وافر هست واستدلال شان در تجلیل از نوروز به دلایل ضعیف موضوع وخود ساخته است.

معتضد از خلفای ابن عباس در سال ۲۸۰ هجری در دادن آتش و نوروز کاملا منع نمود و حالا هم اگر به تاریخ او مراجعه کنیم در جمله کارهای نیک خلیفه این را میتوان دید و دانست که اگر دولت فعلی ما اینکار را انجام دهد وتجلیل از نوروز را منع نمایدکار قابل ستایش هست نه تأسف بار. «تاریخ بغداد ج۴ ص ۴۰۳ البدایة والنهایة ج۱۱ ص ۷۰»

در اخیر یکی از علمای مشهور احناف ابو حفص الکبیر میگوید (اگر شخصی پنجاه سال عبادت کند ودر نوروز تحفه بدهد وبا اینکارش نیت تجلیل نوروز را داشته باشد تما اعمالش برباد رفته است) ملا علی قاری هروی به عدم جواز تجلیل از نوروز فتوا داده اند و در عدم جواز تجلیل از نوروز نمیتوان علمای اسلام را شمارید چونکه فقط ذکر کردن نامهای آنها نیاز به کتابی با حجمی بیشتر از صدها صفحه دارد.

و در اخیر قابل ذکر میدانم که مومن نباید وقت خود را در چیزهای بی فایده ضایع کند این قاعده اسلامی هست از باب سد الذرائع که اگر با تمام این دلایل مخالفت نماییم بازهم در تجلیل از نوروز آیا کدام کاری نیکویی هست؟ آیا چیزی انجام میشود که در دین اصل داشته باشد؟ بدون شک انواع منکرات، فحشاء، بی حیایی، موسیقی، رقص، آتش پرانی، قمار، وانواع معاصی انجام داده میشود و مسلمان نباید در اینگونه مجالس ودر اینگونه روزهای که تاریخ آنها به کفار میرسد ورسمی که انگیزه های کفری در تجلیل آن بوده است باید بپرهیزیم چونکه گاهی نا آگاهانه شاید تمام اعمال ما برباد رفته و خیری هم در آن نباشد.

با احترام طالب دعای خیر شما أبومحفوظ الله “اسامه”