میر عبدالعزیز هوتک څوک و؟

د میر عبدالعزیز هوتک یو څه لنډه پیژندنه

واکمني = هوتکي واکمني:1715 -1716 ز
تاج گټنه = ١١٢٧هـ ق
بشپړ نوم =  میر عبدالعزیز هوتک
زېږونځای = کندهار, افغانستان
مړينه =  ١١٢٩ سپوږميز (١٧١٦ز)
د مړينې ځای = کندهار, افغانستان
هديره = کوکران، کندهار، افغانستان
مخکنی پاچا = میرویس نیکه
وروستنی پاچا = شاه محمود
کورنۍ = هوتک
پلار = ښالم خان
مور = نازو توخۍ
مذهبي گروهې= سني مسلمان

میر عبدالعزیز هوتک: د هوتکي پاچاهۍ د تاریخ یو مهم څپرکی

میر عبدالعزیز هوتک د هوتکي کورنۍ له هغو مخکښو مشرانو څخه و چې د افغانانو د خپلواکۍ لپاره د مبارزې په تاریخ کې یې ځانګړی ځای لري. هغه د خپل قوم د یووالي، ازادۍ، او د یوه ځواکمن دولت د بنسټ ایښودلو لپاره نه ستړې کېدونکې هڅې وکړې. د هوتکي پاچاهۍ د بنسټ ایښودلو په تاریخ کې د میر عبدالعزیز رول له پامه غورځول نشي کېدای، ځکه هغه نه یوازې د سیاسي او نظامي مشر په توګه وځلېد، بلکې د خلکو په منځ کې یې د یووالي او ګډ کار روحیه هم پیاوړې کړه.

د ژوند او کورنۍ شالید

میر عبدالعزیز د پښتنو د هوتکي کورنۍ له یوې نامتو څانګې څخه و، چې د کندهار په سیمه کې مېشته وه. د هغه کورنۍ په خپله سیمه کې د سیاسي او ټولنیز نفوذ لرونکې وه او د اوږدې مودې لپاره یې د پښتنو د مشرتابه ځای درلود. د هوتکي کورنۍ له صفوي امپراتورۍ سره د اوږدې مودې لپاره اړیکې درلودې، خو د صفوي چارواکو د ظلمونو او بې عدالتۍ له امله یې د هغوي پر وړاندې د مخالفت لاره خپله کړه.

د میر عبدالعزیز کورنۍ د پښتني دودونو او اسلامي ارزښتونو ټینګ پلوي وه، او د صفوي واکمنۍ له خوا د خلکو پر ازادۍ د محدودیتونو وضع کول او پر هغوی د غیر اسلامي سیاستونو تحمیل د دې لامل شو چې دغه کورنۍ د مقاومت لپاره لاس په کار شي.

د هوتکي پاچاهۍ بنسټ

د هوتکي پاچاهۍ بنسټ په ۱۷۰۹ کال کې د کندهار په سیمه کې د میر ویس نیکه په مشرۍ کېښودل شو. میر عبدالعزیز د دې ستر پاچاهۍ د جوړېدو په بهیر کې یوه مهمه ونډه لرله. د صفوي امپراتورۍ پر وړاندې د افغانانو د مقاومت دغه پاڅون نه یوازې په سیمه کې د واک توازن بدل کړ، بلکې د یو خپلواک دولت د جوړېدو پیلامه هم وګرځېده.

میر عبدالعزیز د هوتکي پاچاهۍ په نظامي، سیاسي او ټولنیزو چارو کې د یوې کلېدي څېرې په توګه راڅرګند شو. هغه د جګړې د تنظیم، د قومونو د یووالي، او د خلکو د حوصلې لوړولو لپاره ځانګړی مهارت درلود. د هغه ملاتړ د دې لامل شو چې د هوتکي کورنۍ پاچاهي په یوه داسې بنسټ بدله شي چې د وخت ځواکمنو امپراتوریو په وړاندې درېدو وړتیا ولري.

د صفوي امپراتورۍ پر وړاندې مبارزه

د صفوي امپراتورۍ د واکمنۍ پر مهال، د افغانانو اقتصادي، سیاسي، او مذهبي وضعیت ډېر کړکېچن و. صفوي چارواکو په افغانانو باندې بې شمېره مالیې وضع کړې وې، د هغوی د دودونو او مذهبي ازادۍ مخه یې نیولې وه، او د ظلمونو او بې عدالتۍ دوام یې افغانانو ته د ژوند ستونزې لا پسې ډېرې کړې وې.

میر عبدالعزیز او د هغه ورور، میر ویس نیکه، د خلکو د دې کړاوونو په وړاندې چوپ پاتې نه شول. دوی د افغانانو تر منځ د یووالي لپاره هڅې وکړې او د صفوي واکمنۍ د راپرځولو لپاره یې منظمه پلانونه جوړ کړل. د دې پاڅون یوه مهمه بریا د ګندمک په جګړه کې د صفوي پوځ ماتې وه، چې د افغانانو لپاره د خپلواکۍ یو لوی ګام وګرځېد.

د مشرۍ ځانګړتیاوې

میر عبدالعزیز د یو مدبر او مدني مشر ځانګړتیاوې لرلې. هغه د خپل قوم د یووالي لپاره هڅې کولې او د خلکو د زړونو د ګټلو لپاره یې د شفقت، عدل، او د ګډ کار پالیسۍ پلي کول د خپلې مشرۍ اساسي اصول ګڼل. د هغه ستراتیژیک تفکر او د جګړو په مهال د سمو پریکړو وړتیا د دې لامل شوه چې د هوتکي پاچاهي په کمه موده کې یوه ځواکمنه واکمني وګرځي.

د میراث او اغېز

د میر عبدالعزیز هڅو د هوتکي پاچاهۍ د بریالیتوب لپاره بنسټیز رول ولوباوه. د هغه د هڅو په پایله کې افغانان وکولای شول د صفوي امپراتورۍ له واکه ازاد شي او د خپلې خپلواکۍ لپاره لومړني ګامونه پورته کړي. د هوتکي پاچاهۍ جوړښت د هغه وخت د افغانانو د سیاسي هویت یوه مهمه برخه وګرځېد.

میر عبدالعزیز نه یوازې د خپلې زمانې یو اتل و، بلکې د راتلونکو نسلونو لپاره د قربانۍ، شجاعت، او مشرتابه یو غوره مثال هم پاتې شو. د هغه نوم د افغان تاریخ په پاڼو کې تل د ویاړ په توګه یادېږي.

میر عبدالعزیز هوتک د هوتکي کورنۍ هغه ستر مشر و چې د خپل قوم د یووالي، خپلواکۍ، او عزت لپاره یې ژوند وقف کړ. د هغه هڅو نه یوازې د هوتکي پاچاهۍ د بنسټ ایښودلو په بریالیتوب کې مرسته وکړه، بلکې د افغانانو لپاره یې د خپلواکۍ یو الهام‌بښونکی مثال هم پرېښود.