د محمد هاشم خان صدارت

دا چې محمد ظاهر د پاچاهۍ په لومړيو کې دعمر په لحاظ وړوکې اوکم تجربه و نو نه يې شو کولي چې د دولتي کارونو دعهدې نه ووځي نو ټول دولتي کارونه يې په لومړي درجه کې کاکا محمد هاشم خان او بيا شاه محمود خان دکنټرول او نظارت لاندې قرار لره ، محمد هاشم خان دمحمد نادر خان ددوري په څېردهيواد صدراعظم په توګه پاتې شو نود محمد ظاهر شاه پاچاهۍ لومړيو ورځواقدامات يې دکاکامحمد هاشم خان دصدارت پورې تړاو درلود، بله مهمه مسئله چې مخې ته درلودله دمحمد نادرشاه د قاتل محاکمه وه. وزير دفاع شاه محمود خان د قاتل د استنطاق اوتحقيق اړونده مسايل په لاس کې ونيول. قاتل دنيولو وروسته دپېښې په ورځ ونيول شو او ارګ ته يوړل شو چې نوم يې عبدالخالق د کابل استوګن ؤ هزاره ونه وو، چې د نجات په ليسه کې يې زده کړې کولې. مؤرخينو يې د انګېزې په اړه ګڼ اومختلف اندونه ليکلي دي. ځينې وايي دا يو انتقامي حرکت و داچې عبدالخالق د غلام نبي خان چرخي په کورنۍ کې لوې شوې اوددغه کورنۍ دهمزولو ځوانانو سره له مکتب دوستي او انډيوالي درلوده تصادفاً محمد نادر شاه پداسې ځاي کې ووژل شو چې يوکال دمخه غلام نبي خان چرخي د محمد نادر خان په واسطه همدلته په قتل رسيدلي و.

ځېنې نور يې دوژلو انګيزه تنها دچرخي کورنۍ سره علاقه مندي يې د انتقام اخستلو لپاره دليل نه شمېري بلکه په هغه دوره کې نورې پېښې لکه په برلين کې دشاه دورور وژل کېدل چې دې ټولو يوګډ اساس درلود، ازاديانې سلب شوې وې، استبداد او تبعيض څرګند شوي و، داچې ځوانانو نشو کولي دبلې لاري نه خپله ناخوښي ښکاره کړي نو دا ډول پيښو کې يې کولي شو چې ددې لارې نه خپله ناخوښي څرګنده کړي نوځکه يې داسې پېښې رامينځته کولې. په هر حال دمحاکمې جلسه جوړه شوه د عبدالخالق سربېره نورکسان ددې دکورنۍ دغړو په ګډون يې په اعدام محکوم کړه .
د محمد نادر شاه دوژلو ورسته محمد ظاهر شاه چې افغانستان دپاچا په توګه ټاکل شوي و خپل کاکا محمد هاشم خان پخواني صدراعظم يې يوځل بيا د نوي کابينې په جوړولو وګماره. نوې کابينه هم کاملاً د محمد هاشم خان دکنټرول لاندې وه.
محمد هاشم خان دسختګيرۍ سره سره بيا هم دهيواد اوضاع په کلي ډول آرامه نه وه پداسې حال کې چې د امان الله خان پلويان او مشروطه غوښتونکې سرکوب او يا مجبورتيا ته اړشوي وه خو دهيواد په منځ کې دقبايلو ترمنځ پاڅونونه پيښېدل او د دولت له خوا به ټکول کيدل، داچې محمد هاشم خان په دولت دارۍ کې دمرکزي دولت په پياوړتيا باوري وو له دې امله د قبايلو سرکښه سردارانو يې هم لټه کوله چې په دولتي کارونو کې دروحانيونو دلاسوهنې مخه ونيسي. محمد هاشم خان جدي او کارکوونکي سړي وو خو د ادارې په برخه کې استبدادي افکار يې لرل چې دغه افکاريې دحکومت داخرې دورې پورې وساتل هغه باور لرلو چې يوپياوړي اومتمرکزحکومت کولي شي هيواد اداره کړي پدې منظور دهيواد په اداره کې اميرعبدالرحمن دسياست اوروشونو نه استفاده کوله.

د دويم نړيوال جنګ پاي ته رسېدو سره ژور بدلونونه رامنځته شول افغانستان هم دا ايجابوله چې دهيواد په اداره کې کُلي بدلون منځته راوړي او دمحمدهاشم خان حکومت ديوطرفوالي او سختګيرۍ نه خلک ستړي شوي وه او بدلونونه يې غوښتل د نوي شرايطو په درک کولو سره محمد ظاهر شاه چې په دغې مهال يې د دولت په اداره کې پوره تجربې ترلاسه کړې وې تصميم يې ونيو چې د صدارت مقام د وخت د شرايطوسره همغږي لرونکي سړي ته وسپاري نو دفاع وزيرشاه محمود خان چې ډير معتدل سړي ؤ دصدارت په مقام وګماره. دا خبر د افغانستان خلکو لپاره غيرمترقبه و ځکه دتېرو اولس کالو په جريان کې د محمد هاشم خان نوم دخلکو په ‌‌ذهنونو کې نه بيليدونکې مطلقه قدرت اوتسلط په مفهوم ځاي نيولي وو.

د ښوونکي لارښود کتابونه

Editorial Team

د واسع ویب د لیکوالۍ او خپرونکي ټیم لخوا. که مطالب مو خوښ شوي وي، له نورو سره یې هم شریکه کړئ. تاسو هم کولی شئ خپلې لیکنې د خپرولو لپاره موږ ته راولېږئ. #مننه_چې_یاستئ

خپل نظر مو دلته ولیکئ

Back to top button
واسع ویب