د علمي چاپېريال په وړاندې د علماوو او مدارسو مسؤليتونه

د دې لپاره چې علماء د ټولني په وړاندې خپل مسؤليت په ښه توګه سرته ورسوي بايد د لاندې ټکو د عملي کولو لپاره هڅي وکړي:

لومړی: د دې لپاره چې علماء خپل مسؤليت او رسالت ادا کړي بايد د ټولني په علمي کولو او ولس ته دين رسولو کې د هغوی لپاره دوامداره برنامې ولري. د دې لپاره ښه داده چې په جوماتو نو کې د حلقو په بڼه د سيرت درسونه، فقهې درسونه او يا نور ګټور درسونه پيل شي.

دويم: علماء بايد د ځوانانو لپاره ځانګړي برنامې ولري، په هره سېمه کې د داسې ځوانانو يو کلک ټيم ولري چې تل هر ډول قرباني ته تيار وي، او کله کله په منظم شکل د جمعې په شپه د مدرسې شاګردان د استاذانو په سرپرستي کې د ګروپونو په شکل د کلي جوماتونو ته ولېږدول شي، هلته پنځه وخته لمونځونو کې له خلکو سره په دعوتي او ديني مسائلو کې ناستې او تقريرونه ولري ترڅو شاګردان د ټولني له ستونزو خبر شي او د ولس له مزاج سره بلد شي او ټولنه علمي کړي.

دريم:  هغه علماء چې د درس سره سره امامت هم کوي بايد د ولس اصلي ستونزو او هغو مسائلو کې ډېره پاملرنه وکړي چې ولس ورته په عملي ژوند کې ډېره اړتيا لري، لکه: د طلاق، ظهار ، ميراث، او معاملاتو اړوند مسائل ځکه په دغو مسائلو کې اکثره خلک اخته خو په حکمونو يې نه دي خبر او دغه مسائل اکثره پټ پاتي دي.

څلورم:  هره مدرسه بايد وخت ناوخته د عوامو لپاره لنډي دورې ولري، بالخصوص په روژه کې چې دا د تفسير مياشت ده د تفسير دورې شروع کړي او دا پروګرامونه بايد يوزاې په نارينو پورې منحصر نه وي بلکې اناثو ته يې هم وړاندې کړي.  په دې دورو کې دې عوامو ته وخت ناوخته د سيرت او صحابه وو د ژوند کېسې کيږي تر څو د نبي عليه السلام له سيرت او صحابه وو له ژوند څخه خبر شي او هغه د خپلې لارې مشال وګرځوي او دا کېسې داسې مثال لري لکه سړی چې خپل باغ ته وخت نا وخته اوبه ورکوي ځکه په دې سره ايمانونه تازه کيږي او ايماني جزبه همېشه ورسره ځوان او تانده ساتل کيږي.

پنځم: د مدرسې سره نږدې جوماتونو امامانو ته بايد وويل شي چې سهار او ماښام دوی ته په جوماتونو کې پروګرامونه جوړ کړي، که يو حديث هم وويل شي نو په مياشت کې دېرش حديٍثونه کيږي. او يا اسانه او عام فهمه ترجمه وکړي دا ډېر تاثير لري او د عامو نظرونه ورسره اصلاح کيږي او دغه شيان بايد د مدارسو له خوا تنظيم شي.

شپږم: علماء بايد په مسائلو کې نوي مثالونه بيان کړي او يوازې په هغو شيانو اکتفا ونه کړي چې زموږ پخوانيو اسلافو بيان کړي دي، مثلا  سبزي جات دي، جوار دي غنم دې نو علماء بايد د دغو شيانو د راکړي ورکړي په اړه خلکو ته مسائل بيان کړي.  په دې پروګرامونو کې بايد داسې حکومونه بيان شي چې د معاملاتو سره اړه ولري او داسې اجناس ورته بيان شي چې هغه اوس وخت کې موجود وي، زموږ د فقهي کتابونو ځيني داسې اجناس هم ذکر کړي چې اوس يې ډېر خلک نه پېژني.