وړتیا پیژندنه، کار اهل کار ته سپارل
د قرانکریم په محمد سورت کې د منافقینو په اړه راغلي دي: ايا دوى پر قُرآن غور نه دى کړی، يا که پر زړونو باندي یې قلفونه وهل شويدي؟، أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْءَانَ أَمْ عَلٰى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَآ. [سُوۡرَةُ محَمَّد : 24]. د دې ایت په تفسیر کې مشهور مفسر ابن جریر الطبري رحمه الله دا لاندي روایت راخیستی ده:
رسول الله صلی الله علیه وسلم همدا ایت: ( أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ) یوه ورځ تلاوت کړ، نو یوه يمني ځوان وویل: همدا قلفونه به تر هغو د دوی زړونو ته پراته وي څو یې الله ور خلاص او ازاد کړي. دې ځوان د عمر بن الخطاب رضي الله عنه په زړه کې ډېر ځای ونیو، کله چې هغه خلیفه شو نو له دې ځوانه یې د حکومت په چارو کې کار واخیستی.
عَنْ هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ ، عَنْ أَبِيهِ قَالَ : تَلَا رَسُولُ اللَّهِ – صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ – يَوْمًا : ( أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ) ، فَقَالَ شَابٌّ مِنْ أَهْلِ الْيَمَنِ : بَلْ عَلَيْهَا أَقْفَالُهَا حَتَّى يَكُونَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ يَفْتَحُهَا أَوْ يُفَرِّجُهَا . فَمَا زَالَ الشَّابُّ فِي نَفْسِ عُمَرَ – رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ – حَتَّى وَلِيَ ، فَاسْتَعَانَ بِهِ . تفسیر ابن کثیر.
د عمر بن الخطاب رضي الله دا کار د خلکو وړتیا او صلاحیت پيژندنه بللی شو، یو د خلکو وړتیا پیژندل دي او بل یې له وړتیا نه کار اخيستل دي، د ښې حکومت ولي له پاره دا دواړه لازمي او ضروري دي، د کار د پرمخبېولو له پاره د کار د خلکو پیژندل واجب دي او بیا له همدې خلکو کار اخیستل فرض دي. لکه ګوهري چې د ګوهرو په لټون کې په خاورو ايرو کې د ګوهرو پلټنه کوي باید په ټولنه کې د وړ او صلاحیت لرونکو خلکو همداسي پلټنه وشي.
او که د حکومت له پاره د کار د خلکو انتخاب په وړتیا او صلاحیت نه بلکي پر خپلوي او انډیوالي ولاړ وي، د خپل نظر او خپلي ډلي خلکو ته کار سپارل کیده، چاپلوسانو او غوړه مالانو موکې وهلې، واسطې، سپارښتونه او ملګرتیا پالل کیدله؛ نو دا حکومت او واکمن خلکو ته د کار اراده نه لري او د خلکو د خیر او پرمختګ هیله ورته لرل بې ګټي او بیځایه هیله ده، بلکي دا ډول واکمن ځان او خپلي ډلګۍ ته لګیا دي.
